Ўзбекистон республикаси

To’g’ri to’rtburchak. Kavdrat. 

 

Har  xil  kattalikdagi  va  har  xil  rangdagi  tomonlarining  nisbati  har  xil  bo‟lgan 

to‟g‟ri  to‟rtburchak  modellari,  daftar  varaqlari,  rangli  qog‟ozlaridan  to‟g‟ri 

to‟rtburchak  shaklidagi  boshqa  qog‟ozlardan  hosil  qilishi  mumkin,  buning  uchun 

to‟g‟ri  to‟rtburchak  shaklidagiqog‟ozni  uning  qirralaridan  biriga  parallel  chiziq 

bo‟yicha buklash kerak. Bunday qog‟oz varag‟ining o‟zi ham to‟g‟ri to‟rtburchakning 

modeli  bo‟lib  xizmat  qiladi.  Varaqlarni  buklash  chiziqlari  bo‟yicha  qirqib  to‟g‟ri 

to‟rtburchakning  har  xil  modellarini  hosil  qilamiz.  SHunday  to‟rtburchaklardan  bir 

nechtasini  ixtiyoriy  vaziyatda  doskaga  maxkamlab  qo‟yib  bolalarni  to‟g‟ri 

to‟rtburchakning  uncha  muhim  bo‟lmagan  xossasini,  uning  tekislikdagi  vaziyatini 

farq  qilishga  o‟rgatamiz.  To‟g‟ri  to‟rtburchakning  asosiy  xossalarini  bolalar  ongli 

tushunishlari  uchun  to‟g‟ri  burchak  modelidan  va  to‟ri  to‟rtburchak  tekisligini 

buklash usulidan foydalanish mumkin. To‟g‟ri to‟rtburchak modeli yordamida bolalar 

to‟g‟ri  to‟rtburchakning  hamma  burchagi  to‟g‟ri  ekanligi  to‟g‟ri  to‟rtburchakning 

qarama-qarshi tomonlarini buklash bilan ustma ust tushurish yordamida esa ularning 

tengligi  aniqlanadi.  Kvadrat  modelini  to‟g‟ri  to‟rtburchak  tekisligini  1-,  2-  chiziqlar 

bo‟yicha  buklash  yo‟li  bilan  hosil  qilish  mumkin.  O‟qituvchi  bolalarning  e‟tiborini 

---

 

74 

С 

D 

to‟g‟ri  to‟rtburchakni  1-nomerli  chiziq  bo‟yicha  buklaganda  uning  qo‟shni 

tomonlarini ustma-ust tushirishimizni, 2-nomerli chiziq bo‟yicha buklab so‟ngra shu 

chiziq  bo‟yicha  shtrixlangan  to‟g‟ri  to‟rtburchakni  kelib  qo‟shni  tomonlarning 

tengligi  erishadi.  Bajarilgan  ish  natijasida  tomonlari  teng  bo‟lgan  to‟g‟ri 

to‟rtburchakka  ega  bo‟lamiz.  O‟qituvchi  bunday  to‟rtburchak  kvadrat  deb  atalishini 

aytadi.  To‟g‟ri  to‟rtburchak  va  kvadratning  modeli  yordamida  ularni  biridan  farq 

qilishga doir mashqlar bajariladi.