Ўзбекистон республикаси

Masalan:  

1.  O‟qituvchi  12  ta  daftarni  o‟quvchilarga  2  tadan  ulashdi.  Nechta  o‟quvchi 

daftar oldi? J: 6 ta o‟quvchi daftar oldi. 

2.  8  ta  sabzi  4  quyonga  teng  bo‟lib  berildi.  Har-bir  quyonga  nechta  sabzi 

berildi? 

3.  15 ta sabzi har-bir quyonga 5 tadan berildi. Nechta quyonga sabzi berildi? 

4.  12  ta  koptokni  4  ta  to‟r  xaltaga  baravardan  solishdi.  Har  qaysi  to‟r  xaltaga 

nechtadan koptok solishgan? 

5.  12  ta  koptokni  3  tadan  qilib  to‟r  xaltalarga  solishdi.  Nechta  to‟r  xalta  kerak 

bo‟ladi? 

Bu  masalalarni  echishda  ko‟rgazmalilikdan  foydalaniladi.  Bu  masalalarning 

javoblarini  dastlab  sanash  orqali  topadilar,  so‟ngra  o‟qituvchi  bu  masalalarning 

echimini bo‟lish amali bilan yozish mumkinligini ma‟lum qiladi. 12 ni 4 ga bo‟lishni 

12  : 4  shaklida  yozilishini  va  oxirgi  masalaning  echimini  12  :  4  =  3  shaklda  yozish 

mumkinligi  aytiladi,  bunda  12-bo‟linuvchi,  4  bo‟luvchi,  3  esa  bo‟linma  deyilish 

aytiladi.  YUqoridagi  masalalarning  shartlarini  taqqoslash  natijasida  ko‟paytirish  va 

bo‟lish amallarining o‟zaro bog‟liqligi ko‟rsatiladi. 

Masalan:      5 · 3 =15;    

15 : 3 = 5;    

15 : 5 = 3;    

 

4 · 3 = 12;   

12 : 4 = 3;    

12 : 3 = 4  

va  agar  ko‟paytmani  ko‟paytuvchilardan  biriga  bo‟linsa,  ikkinchi  ko‟paytuvchi 

kelib  chiqadi  degan  xulosaga  kelinadi,  so‟ngra  ko‟paytirish  amalining  o‟rin 

almashtirish xossasini ko‟rsatmalilik asosida tushuntiriladi.  

---

 

28