Ўзбекистон республикаси

 

Mavzu.  

YUz ichidagi sonlarni ko’paytirish va bo’lishga o’rgatish metodikasi. 

Reja: 

1. Jadval ichida ko‟paytirish va bo‟lish. 

2. Jadvaldan tashqari ko‟paytirish va bo‟lish. 

3. Qoldiqli bo‟lish. 

Tayanch iboralar: 

Ko‟paytirish, bo‟lish, jadval ichida va jadvaldan tashqarida ko‟paytirish, bo‟lish, 

qoldiqli bo‟lish, ko‟paytirish, bo‟lishni ma‟nosi, ko‟paytirish jadvali, 1 ga, 0 ga, 10 ga 

ko‟paytirish, bo‟lish. Ko‟paytirish va bo‟lishni maxsus holi. 

I. Jadval ichida ko‟paytirish va bo‟lish. 

1. Ko‟paytirish va bo‟lish amallarining ma‟nosini ochib berish. 

2. Ko‟paytirish va bo‟lishning maxsus hollari. 

3.  2, 3,  4, 5, 6,  7, 8,  9  sonlarini  bir  xonali  sonlarga  ko‟paytirish  va  bunga  mos 

bo‟lish jadvalini tuzishga o‟rgatish. 

  YUz  ichida  ko‟paytirish  va  bo‟lish  2-  sinfda  o‟rgatiladi,  ammo  o‟rgatishga 

tayyorgarlik ishlari 1- sinfdayoq 10 va 100 ichida nomerlashni, qo‟shish va ayirishni 

o‟rgatishdan boshlanadi. Dasturda nazarda tutilgan tayyorgarlik ishining mohiyati har 

xil  topshiriqlarni  ko‟rsatmalilik  asosida  bajarishdan  iborat.  Bu  topshiriqlar  har  xil 

qo‟shiluvchilar yig‟indisini topish va sonni bir xil qo‟shiluvchilar yig‟indisi shaklida 

tasvirlashni  talab  qiluvchi  topshiriqlardir.  Bolalarni  maktabda  o‟qitishning  birinchi 

kunidanoq  bir  xil  buyumlarni  bittalab  sanashgagina  emas,  balki  ikkitalab,  juftlab, 

beshtalab sanashga mashq qildirish nazarda tutilgan.  

Masalan: 1. 3 marta 2 tadan doira qo‟ying. Nechta doira qo‟ydingiz? 2 marta 4 

tadan kvadrat chizing. Nechta kvadrat chizdingiz?  

2.  12,  15,  10  sonlarini  bir  xil  qo‟shiluvchilarning  yig‟indisi  ko‟rinishida 

tasvirlang. 

12 = 3 + 3 + 3 + 3    

12 = 4 + 4 + 4  

 

12 = 6 + 6 

---

 

27 

10 = 5 + 5  

 

15 = 3 + 3 + 3 + 3 + 3    

15 = 5 + 5 + 5 

Bo‟lish  amalini  o‟rganishga  tayyorlash  maqsadida  amaliy  mashqlar  bajariladi. 

Masalan: 8 ta doiracha oling va ularni 2 tadan qo‟yib chiqing. Necha marta 2 tadan 

doira hosil bo‟lishini sanash natijasi orqali topiladi. Ko‟paytirish amalining ma‟nosini 

o‟rganishda quyidagi misollardan foydalanish mumkin.