Œзбекистон республикаси

 
 
 
61
-р
асм
. 
1923 
йил
1 
се
нт
яб
рд
аг
иС
аг
ам
и 
кў
рф
ази
да
со
ди
р 
бў
лг
ан
к
учл
и 
зил
зил
а 
со
ди
р 
бў
ли
ш
и 
нат
иж
ас
ид
ад
ен
ги
з 
ту
би
р
ел
ьеф
ид
аг
и 
со
ди
р 
бў
лг
ан
ў
зг
ар
иш
ил
ар
.
 

---

107 
62-
расм. Чили цунами фронтининг вақт бўйича ўзгариши ҳолати
. 
Зилзилалар катта сув ҳавзалари ва кўлларда ҳам тўлқинларни вужудга 
келтиради. Зилзила таъсиридан кўл ва сув хавзаларидаги сув маълум частота 
билан ҳаракатга келади, унинг ҳаракат частотаси сув ҳавзасининг ўлчамлари ва 
чуқурлигига боғлиқ бўлади. Агарда сув ҳаракат частотаси сейсмик тўлқинлар 
частотаси билан мос келса (тенглашса), у ҳолда ушбу таъсир жараёнида резонанс 
ҳодисаси содир бўлади ва сув тўлқинида кескин кучайиши кузатилади. Сувнинг 
бундай тебранишлари сейшлар деб юртилади. Сейш зилзиладан ташқари шамол 
таъсиридан ва бошқа таъсирларда ҳам вужудга келиши мумкин.Булардан ташқари 
цунами сув ости ва сохил вулқони отилишидан, сувга улкан массали жинсларнинг 
қулашидан, кучли портлашлар, баъзан эса тайфунлар дастидан вужудга келиши 
мумкин.
Юқорида айтилганидек, энг кўп цунами содир бўладиган зона, бу тинч 
океани сейсмик поясидир. Планетамизда содир бўладиган цунамиларнинг барча 
сейсмик пояслар бўйича частотаси (сони) қуйидагича: 
Тинч океани сейсмик пояси -
Атлантика океани хавзаси -
Хинд океани -
Ўрта ер денгизи 
-
Бошқа денгизлар -
75
9
3
12 
1