Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

1.9. Кам қаватли турар-жой биноларининг архитектуравий лойиҳасини 
ишлаб чиқиш 
Ҳар қандай турар-жой биноси лойиҳа асосида қурилиши керак. Амалиёт 
шуни 
кўрсатадики, 
лойиҳасиз 
турар-жой 
биносини 
қуриш 
юқори 
харажатларга ва уни қўшимча қуриш учун қўшимча харажатларга олиб 
келади.
Турар-жой биносини лойиҳасиз қуриш оқибати — нафақат паст 
меъморий ва қурилиш сифатлигида эмас балки тайёр уйнинг қадрсизлиги 
ҳамдир. Бундан ташқари қонуний қуришни имконсизлиги натижасида - 
турар-жой биносини кўчмас мулк рўйхатига олиш мумкин эмас. 
Шунинг учун бу босқичда, ҳатто бир оз олдиндан, нафақат архитектура 
бошқармасига мурожаат қилишингиз керак, балки шарт. Мутахассислар 
имкон қадар тез ва энг кам йўқотишлар (ҳам ҳиссий, ҳам моддий) билан 
келажакдаги турар-жой биносининг меъморий ечимини ишлаб чиқишга ва 
кейин унинг қурилишига ёрдам беради. 
Лойиҳа ташкилотини танлаш масъулиятли масала. Шунинг учун бу 
босқичда амалга оширилмаслиги керак бўлган қисқа рўйхат: 
- Фақат дўстлар ва танишлар маслаҳатига таянманг. Танланган лойиҳа 
бюроси, унинг ходимлари ва иш услуби дўстларингизни эмас, сизни тўлиқ 
қониқтириши керак. 
- Фақат махсус ва мода журналларидаги мақолаларга эътибор берманг. 
Улар катта ёки кичик даражада реклама материаллари бўлиши мумкин ва 
аниқ ғояларни мутахассислар билан муҳокама қилиш керак. Чунки 
келажакдаги турар-жой бинонгизнинг бутун лойиҳаси унга боғлиқ. 
Ушбу ташкилотнинг маслаҳатчилари билан мулоқот қилишдан тўлиқ 
қониқсангиз ҳам "биринчи мавжуд" лойиҳа бюросига (ёки сизга "энг яхши 
нархларни" таклиф қиладиган) таваккал қилманг. Бошқа фирмалар вакиллари 
билан ҳам мулоқот қилинг. 

---

34 
1.10. Қандай меъморий лойиҳалар мавжуд 
Аввало, қандай меъморий лойиҳалар мавжуд эканлигини кўриб 
чиқайлик: 
- Намунавий лойиҳалар - улар шахсий қурилишга ихтисослашган кичик 
компаниялар томонидан тақдим этилган лойиҳаларни ўз ичига олади. Кўп 
ҳолларда бу лойиҳаларнинг энг катта камчилиги - бу фақат қурилиш 
рухсатини олиш учун зарур бўлган минимал ҳужжатлар мавжудлиги 
ҳисобланади. 
- Эскиз лойиҳалар. Эскиз лойиҳани сотиб олиб, сиз фақат уйнинг ташқи 
кўриниши яъни "картина"си учун пул тўлайсиз ва барча технологик 
ҳисоблар (шу жумладан архитектура-конструкторлик ишлари)га кейинчалик 
алоҳида буюртма берилиши керак бўлади. Кўпинча, қурилиш материаллари 
ва конструкцияларининг стандарт ўлчамларидан келиб чиққан ҳолда 
"картина"даги уйни лойиҳалаш мумкин бўлсада, бу жуда кўп пулга тушади. 
Тайёр лойиҳалар – бу меъморий лойиҳаларнинг энг кенг тарқалган тури 
ҳисобланади. Тайёр лойиҳалар асосида қурилган турар-жой бинолари 
ишончли, хусусий инвестор учун қулай ва бозор учун қадр-қимматли, чунки 
улар кўплаб амалга оширилган тажрибаларга асосланган. Бундан ташқари, 
улар "индивидуал"лойиҳалардан анча арзон. Тайёр лойиҳани сотиб олиш 
вақт ва пулни тежаш имконини беради. 
Ишчи ҳужжатларнинг тўлиқ тўплами олти қисмдан иборат: 
- архитектура - қурилиш қисми; 
- конструкция қисми; 
- иссиқлик таъминоти ва вентиляция қисми; 
- сув таъминоти ва канализация қисми; 
- электр таъминоти қисми; 
- смета қисми. 
Лойиҳа - турар-жой биносини қуриш учун зарур бўлган, А3 ва А4 
варақларда бажарилган ҳужжатлар тўплами. Лойиҳа ҳужжатларининг 
минимал тўплами ишчи лойиҳанинг архитектура-қурилиш ва конструкция 

---

35 
қисмлари ҳисобланади. Унинг қиймати тўлиқ ишчи лойиҳа қийматининг 70 
% ни ташкил этади. Мураккаб ва қимматбаҳо турар-жой бинолар 
қурилишида лойиҳани ўз ўрнига боғлаб, қурилишни назорат қилиш учун 
мутахассис-лойиҳачиларни жалб этиш тавсия этилади.