Ўзбекистон республикаси қурилиш вазирлиги мирзо улуғбек номидаги самарқанд давлат архитектура-қурилиш институти

 

---

63 
2.8. Тўсиқ конструкциянинг иссиқлик узатишга қаршилиги - R 
Тўсиқ конструкцияларни теплофизик ҳисоблашдан мақсад, улар маълум 
даражада теплофизик хусусиятлар ва сифатларга эга бўлишини 
таъминлашдир. Ташқи тўсиқ конструкциянинг теплофизик сифати унинг 
иссиқлик узатишга қаршилиги 
R
билан характерланади. У иссиқлик 
узатиш коэффициенти 
U
нинг тескариси яъни бинонинг ташқи тўсиқ 
(ташқи девор, том, пол) конструкцияси иссиқликни узатишга қаршилик 
кўрсатади. Иссиқликни узатишга қаршилик қанча катта бўлса, иссиқлик 
изоляцияси шунча яхши. Бу кўрсатгичнинг ўлчов бирлиги, (м
2
хК)/Вт. 
2.9. Тўсиқ конструкциянинг иссиқлик алмашиниш коэффициенти - 

. 
Иссиқлик алмашиниш коэффициенти 

- қаттиқ сирт ва унга теккан 
ҳаво орасидаги температуралар фарқи 1°С бўлганда, 1 секунда 1 м
2
қаттиқ сирт ва унга теккан ҳаво алмашадиган иссиқлик миқдори билан 
ифодаланади. Бу кўрсатгичнинг ўлчов бирлиги, Вт/м
2
х°С 
2.10. Хонанинг тўсиқ конструкцияси орқали иссиқлик йўқотилиши 
Тўсиқ конструкцияда 
у ажратиб турган 
ҳаво муҳитларининг 
температураси ҳар хил бўлган ва
вақт ўтиши билан бу ҳолат ўзгармаган 
ҳолларда, иссиқ сиртдан совуқ сирт томонга йўналган иссиқлик оқими пайдо 
бўлади. Фурье қонунига асосан бу иссиқлик оқимининг миқдорини 
қуйидаги формула ёрдамида аниқлаш мумкин: 
R
t
t
A
t
t
A
U
Q
e
i
e
i
)
(
)
(






Вт/м
2 
(2.4)
бу ерда 
i
t
- хона ичидаги ҳавонинг температураси, °С; 
e
t
- ташқи ҳавонинг температураси, °С; 
A –
бино элементи сиртининг юзаси, м
2
; 
U - тўсиқ конструкцияни иссиқлик узатиш коэффициенти, 
Вт/(м
2
.°С);
 
R=1/U -
тўсиқ конструкцияни иссиқлик узатишга қаршилиги, (м
2
хК)/ 
Вт;

---

64 
Конструкцияси кўп қатламли бино элементи учун иссиқлик узатиш 
коэффициенти (U) ни қуйидаги формула ёрдамида аниқлаш мумкин: 




n
i
i
i
e
i
h
n
U



1
1
1
ёки 




n
i
e
i
U
i
R
R
R
R

(2.5)
бу ерда 
i

- тўсиқ конструкция ички сиртини иссиқлик алмашиниш 
коэффициенти; 
i

- тўсиқ конструкция ташқи сиртини иссиқлик алмашиниш 
коэффициенти; 
i
h
- тўсиқ конструкция 
i
қатламининг қалинлиги; 
n
- кўп қатламли конструкциядаги қатламлар сони; 
i

- тўсиқ конструкция 
i
қатламининг иссиқлик ўтказувчанлик коэффи-
циенти;
U - конструкцияси кўп қатламли бино элементини иссиқлик узатиш 
коэффициенти; 
U
R
- конструкцияси кўп қатламли бино элементини иссиқлик узатишга 
қаршилиги
R=1/U
; 
i
R

- тўсиқ конструкция 
i
қатламининг термик қаршилиги.
Бугунги кунда Ўзбекистонда қабул қилинган стандартларда бинонинг 
ҳар хил элементлари учун иссиқлик узатиш коэффициенти (U) нинг 
қиймати тартибга солинмаган. Бунинг ўрнига ҳар қайси қатлам элементи 
учун шу қатламнинг иссиқлик ўтказувчанлик коэффициенти