Ўзбекистон Республикаси умумий ўрта таълим мактаблари ва ўрта махсус, касб-ҳунар таълим муассасалари ўқувчиларининг умумтаълим фанлари бўйича фан олимпиадаларини ўтказиш бўйича тавсия ва баҳолаш мезонлари

2-topshiriq: Jahon tarixi va O‘zbekiston tarixidagi biror-bir davlat haqida beriladi va ishtirokchilarning javoblari quyidagicha baholanadi:

T№	Baholash mezonlar	Ball
1	Davlatning (yashagan) tarixiy davri yoki sanasini bilish	1
2	Davlatning hududi yoki chegaralarini bilish	1
3	Davlat poytaxti (yoki poytaxtlari) haqida ma’lumot berish	1
4.	Davlatning asoschisini bilish	1
5	Davlatning tashkil topish shart-sharoitlarini bilish	1
6	Davlatda hukmronlik qilgan sulola yoki sulolalar nomini bilish	1
7	Davlatda hukmronlik qilgan davlat boshliqlarini bilish	1
8	Davlat boshliqlarining hukmronlik qilgan yillarini yoki davrlarini bilish	1
9	Davlat boshliqlarining shaxsiy fazilatlari haqida ma’lumot berish	1
10	Davlatning ijtimoiy axvolini bilish	1
11	Davlatning iqtisodiy ahvolini bilish	1
12	Davlatda mavjud bo‘lgan din yoki dinlar hakida ma’lumot berish	1
13	Davlatning boshqaruv tizimini bilish	1
14	Davlatning tuzilish shakli hakida ma’lumot berish	1
15	Davlatdagi madaniy hayot hakida ma’lumot berish	1
16	Davlat hududida yashab faoliyat ko‘rsatgan tarixiy shaxslar haqida ma’lumot berish	1
17	Davlatning boshqa davlatlar bilan diplomatik munosabatlarini bilishda	1
18	Davlatning harbiy holati haqida ma’lumot berish	1
19	Davlat boshliqlarining amalga oshirgan ishlari yoki islohatlari haqida ma’lumot berish	1
20	Davlatni o‘rganishga oid tarixiy asarlar yoki manbalar haqida ma’lumot berish	1
21	Davlatda ishlab chiqarish munosabatlarining shakllanishi haqida ma’lumot berish	1
22	Davlatning o‘ziga xos (o‘z davridagi boshqa davlatlardan farqli) tomonlari haqida ma’lumot berish	1
23	Davlatning insoniyat sivilizatsiyasidagi o‘rni haqida ma’lumot berish	1
24	Tarixiy sanalarni o‘z o‘rnida to‘g‘ri qo‘llash	1
25	Tarixiy atamalardan o‘z o‘rnida foydalanish	1
	Jami	25 ball

3-topshiriq: Tarixiy shaxs ismi familiyasi beriladi va ishtirikchilarning javobi quyidagi mezon asosida baholanadi:

№	Baholash mezoni	ball
1	Tarixiy shaxsning tug‘ilgan va faoliyat ko‘rsatgan yilini aniq bilishi	1
2	Tarixiy shaxsning tug‘ilgan (va vafot etgan) joyini aniq bilishi	1
3	Tarixiy shaxsning faoliyat turi xaqida aniq ma’lumot berishi	1
4	Tarixiy shaxsga tegishli asarlar va unvonlarni bilishi	1
5	Tarixda qoldirgan izi xaqida ma’lumot berishi	1
6	Tarixiy shaxsning jamiyat hayotidagi o‘rnini ko‘rsatib berishi	1
7	Tarixiy shaxsni bugungi kunda o‘rganilganlik xolati xaqida ma’lumot berishi	1
8	Tarixiy shaxs faoliyatini bugungi hayot bilan bog‘lay olish	1
9	Tarirxiy shaxsdan keyingi avlodga qoldirilgan merosni izoxlay olishi	1
10	Tarixiy shaxs hayotini namunali tomonlarini yoritib bera olishi	1
	Jami:	10

Test topshiriqlari.
Aakademik litsey va kasb-hunar kolejlarining 2-3 kurs (9-11 sinf) o‘quvchilari olipiadaning birinchi, ikkinchi bosqichida 25 ta (17 ta javobi tanlanadigan test va 8 ta javobi yoziladigan testlar beriladi) test topshirig‘ini bajaradilar. Test topshiriqlarini bajarishga 50 daqiqa vaqt ajratiladi. Har bir to‘g‘ri bajarilgan test savoliga 2 balldan. Eng yuqori ko‘rsatkich 50 ballni tashkil etadi.
3 (viloyat) bosqichida 40 ta (30 ta javobi tanlanadigan test va 10 ta javobi yoziladigan testlar), test topshirig‘i beriladi. Test topshiriqlarini bajarishga 80 daqiqa vaqt ajratiladi. Har bir to‘g‘ri bajarilgan test savoliga 1,25 ball qo‘yiladi. Eng yuqori ko‘rsatkich 50 balni tashkil etadi.


Test topshiriqlaridan namuna keltiramiz:
1. Javobi tanlanadigan test
Qadimgi bitiklar bilan qaysi fan shug‘ullanadi?
A.Numizmatika
V. Arxeologiya
S. Antropologiya

D. Epigrafika

2. Javobi yoziladigan test.

Qazishma ishlarini olib boruvchi olimlar nima deb nomlanadi?.

……………………………
Barcha bosqichlarda umumiy ko‘rsatkich 100 balni tashkil qiladi.


MATEMATIKA
Matematika fanidan olimpiadaning birinchi, ikkinchi, uchinchi bosqichi umumta’lim maktablarining 9-11 sinflarda o‘tkaziladi. Akademik litsey va kasb-hunar kollejlarida birinchi bosqich 1-3 kurslarda, ikkinchi, uchinchi bosqichlar 2-3 kurslarda o‘tkaziladi. Olimpiadaning har uchta bosqichi 2 turda ( yozma ish, test sinovlari) o‘tkaziladi. Olimpiada sinovlarini quyidagi tartibda o‘tkazish tavsiya etiladi.


YOzma ish.
Olimpiadaning birinchi (ta’lim muassasa), ikkinchi (tuman) va uchinchi (viloyat), bosqichlarida yozma ish topshiriqlarida 5 ta masala beriladi. Unga 3 soat (180 daqiqa) vaqt ajratiladi.
9-11 sinflar (akademik litsey, kasb- hunar kollejlarini 1-3 kurs) uchun birinchi, ikkinchi, uchinchi bosqichda tayyorlangan masalalarda 3 ta topshiriq algebradan, 2 ta topshiriq geometriya fanidan bo‘lishi lozim. Topshiriqlar mantiqiy fikrlashga, nostandart masalalardan bo‘lishiga e’tiborni qaratish lozim.
Akademik litsey, kasb- hunar kollejlarini 1-3 kurs (9-11 sinf) uchun tayyorlangan topshiriqlardan biri geometrik isbotlashga doir, boshqasi hisoblashga doir masalalardan olinishi maqsadga muvofiq.
Masalan:
1 kurs (9-sinf)
1. Agar  ,   bo‘lsa,   tengsizlikni isbotlang.
2. ABC uchburchakning AM medianasi BC tomonga parallel va uchlari AB va AC tomonlarga yotuvchi kesmani teng ikkiga bo‘ladi. Isbot qiling.

2. 
   kurs
   

1.Tenglamlar sistemasini eching:
2.ABCD kvadrat ichida M nuqta olingan. tengsizlikning to‘g‘riligini isbotlang.

3 kurs ( 11- sinf)

1. Ixtiyoriy , uchun shunday , natural son mavjudki tenglik o‘rinli. Isbot qiling.
2. AVSD qavariq to‘rtburchak. Agar AVS va CDA uchburchaklarga ichki chizilgan aylanalar o‘zaro urinsa, ABD va BCD uchburchaklarga ichki chizilgan aylanalar ham o‘zaro urinadi . Isbot qiling.