И
|
кг
|
И
|
кг
|
И
|
кг
|
И
|
кг
|
И
|
кг
|
И
|
кг
|
50
|
190
|
70
|
335
|
90
|
600
|
110
|
1060
|
130
|
1900
|
150
|
3350
|
51
|
195
|
71
|
345
|
91
|
615
|
111
|
1090
|
131
|
1950
|
151
|
3450
|
52
|
200
|
72
|
355
|
92
|
630
|
112
|
1120
|
132
|
2000
|
152
|
3550
|
53
|
206
|
73
|
365
|
93
|
650
|
113
|
1150
|
133
|
2060
|
153
|
3650
|
54
|
212
|
74
|
375
|
94
|
670
|
114
|
1180
|
134
|
2120
|
154
|
3750
|
55
|
218
|
75
|
387
|
95
|
690
|
115
|
1215
|
135
|
2180
|
155
|
3875
|
56
|
224
|
76
|
400
|
96
|
710
|
116
|
1250
|
136
|
2240
|
156
|
4000
|
57
|
230
|
77
|
412
|
97
|
730
|
117
|
1285
|
137
|
2300
|
157
|
4125
|
58
|
236
|
78
|
425
|
98
|
750
|
118
|
1320
|
138
|
2360
|
158
|
4250
|
59
|
243
|
79
|
437
|
99
|
775
|
119
|
1360
|
139
|
2430
|
159
|
4375
|
60
|
250
|
80
|
450
|
100
|
800
|
120
|
1400
|
140
|
2500
|
160
|
4500
|
61
|
257
|
81
|
462
|
101
|
825
|
121
|
1450
|
141
|
2575
|
161
|
4625
|
62
|
265
|
82
|
475
|
102
|
850
|
122
|
1500
|
142
|
2650
|
162
|
4750
|
63
|
272
|
83
|
487
|
103
|
875
|
123
|
1550
|
143
|
2725
|
163
|
4875
|
64
|
280
|
84
|
500
|
104
|
900
|
124
|
1600
|
144
|
2800
|
164
|
5000
|
65
|
290
|
85
|
515
|
105
|
925
|
125
|
1650
|
145
|
2900
|
165
|
5150
|
66
|
300
|
86
|
530
|
106
|
950
|
126
|
1700
|
146
|
3000
|
166
|
5300
|
67
|
307
|
87
|
545
|
107
|
975
|
127
|
1750
|
147
|
3075
|
167
|
5450
|
68
|
315
|
88
|
560
|
108
|
1000
|
128
|
1800
|
148
|
3150
|
168
|
5600
|
69
|
325
|
89
|
580
|
109
|
1030
|
129
|
1850
|
149
|
3250
|
169
|
5800
|
V-тезлик индекси. Бу кўрсаткич ишлаб чиқарувчи шинанинг ўзига хос ишлаш хусусиятларини сақланишини кафолатлайдиган максимал рухсат етилган тезликни кўрсатади.
Шина тезлиги индекслари:
Баъзи стандарт ўлчамларда қўшимча ҳарф белгилашлар мавжуд:
185 R14 C 102 Q, C индекси катта юк омилли "мустаҳкамланган" шиналарни билдиради. Бошқа белгилар ҳам бор,лекин улар жуда кам.
Standart ўлчамдан ташқари ишлаб чиқарувчининг номи, масалан Pirelli ва шина моделининг номи, масалан, П600, шина ён деворида кўрсатилиши керак.
Кўпинча ҳарфлар ишлаш шароитларини (шинани қўллаш) кўрсатиши мумкин, масалан,
м+c (лой+қор) - лой ва қор, universal қиш шинаси;
АW (барча об – ҳаво)-барча об-ҳаво.
Баъзи ишлаб чиқарувчилар ҳарф белгилари (қуёш, қор, булут ва бошқалар) ўрнига пиктограммалардан фойдаланадилар.).
Ён деворда қўлланилиши мумкин бўлмаган ёзги (парвоз) шинаси фақат ёзги иш шароитлари учун мўлжалланган-қорли ёки музли йўлларда ишлатилмаслиги керак.
Қаттиқ қор шароитлари: "м" ва " С " белгиларига ега бўлган шина, шунингдек, ён девордаги тоғлар ва қорларнинг пиктограммаси қишки шиналарни ишлатиш учун махсус талабларга жавоб беришини англатади ва қаттиқ қор шароитида фойдаланиш учун мўлжалланган.
1.3. Автомобиль шиналарининг узоқ муддат ишлаши ва курсатқичлари.
Автомобил шиналарининг узоқ муддат ишлаши деганда, шинанинг протекторидаги расм тўлиқ ейилиши ёки шина каркасининг узилиши ва протекторнинг қатламларга ажралиши тушинилади. Агар бу автомобилнинг бирон бир қисми бўлса, унда узоқ муддатли ишлаш бу-шинанинг ишлаш қобилятини, техник хизмат қўрсатиш ва тузатиш ишларини олиб боргандан сўнг чегаравий ҳолатига етишидир. Чегаравий ҳолатгача ишлаши, техник ҳужжатларда қўрсатилаган бўлиб, ресурс деб аталади.
Узоқ муддат ишлаш бу ишончлиликнинг 4 та хоссасидан бири бўлиб, қолган 3 таси: тўхтамасдан ишлаши, тузатишларга яроқлилиги ва сақлаш имкони борлигидир.
Ишончлилик-бу объект хоссаси бўлиб, барча параметрлар қийматини ўрнатилган чегарада узоқ вакт давомида сақлаб туриш ва ўрнатилган режим шароитларда ТХ ва Т ни сақлаш, транпортировка қилиш функцияларини бажариш тушинилади.
Автомобил шинасининг яроқлик муддати деганда эса, вақт бирлиги ичида шина босиб ўтган йўл ва шу эксплуатация шароитида ишончли ишлаши тушинилади.
Шинанинг узоқ муддат ишлашини қўйидаги қўрсаткичлар орқали характерланади: ейилиш интенсивлиги, ресурснинг ишлатилиш интенсивлиги, эксплуатациядан ечилишигача бўлган муддатдаги шина босиб ўтган йўли.
Шинанинг узоқ муддат ишлашининг асосий қўрсатқичларидан яна бири бу, ўртача ресурс ва ўртача яроқлилик муддатидир. Гамма –фоизли ресурс ва гамма –фоизли яроқлилик муддати, чегаравий холатга етиб бориш эхтимоллари қиради
Шина эксплуатациясини тўхтатишнинг асосий сабабларини 4 гуруҳга бўлиш мумқин:
шинанинг заводдан чиқишидаги назорат пунктида аниқланмаган, ишлаб чиқариш дефектлари;
механик шикастланиш;
шина деталларининг эскириши ва емирилишга мойиллиги;
протекторнинг едирилиши.
Шиналарининг эксплуатациядан чиқарилгандан сўнг маълум бир қисмини тузатиш мумқин. Бундай холда шинанинг тўлик ресурси, шинани тузатишгача ва тузатишдан кейин ресурслари йиғиндисидан ташкил топади.
Протектор расмларининг тўлиқ ейилиши, каркаснинг узилиши ва протекторнинг қатламларга ажралиши, бунинг барчаси шина ишлаш қобилиятининг бузилганлигини иш фаолияти бузилишига сабаб бўлади. Шина протекторининг расмлари ейилиши секин ишдан чиқувчи бузилиш турига кирса, шина ён томонининг йиртилиши, қатламларга ажралиши, протектор ажралиши, бортининг узилиши ва бошка шу каби бузилишлар кутилмаган, тасодифий турига киради.
Протекторнинг расмининг чегаравий ейилишига, шундай ейилиш кирадики унда протектор қолган расм баландлиги юзага нисбатан минимал қийматга эга бўлади, ейилган қисмининг кенглиги, протектор юриш йўлининг ярмига тенг, узинлиги эса шина юриш қисми айланасининг 1/6 қисмига тенг қисми киради
1.4. Автомобил шиналарининг узоқ муддат ишлашига таъсир этувчи асосий омиллар.
Шина эксплуатация жараёнида турли хил юкламалар таъсирида бўлади, ундан ташқари унга ташқи мухит, иқлим шароитлари хам таъсир қўрсатади. Шинага таъсир қилувчи барча омилларга бахо бериш амалиётда жудаям қийиндир. Шунинг учун автомобил шиналарига таъсир этаётган омилларни гуруҳлаб, уларнинг ресурсга миқдорий ва сифат жиҳатдан таъсирини
баҳолаш керак.
Бугунги кунга келиб кўпгина омиллар синфи мавжуддир.
Бу омилларининг барчасини кўриб чиқиш учун бу биргина иш камлик қилади, шунинг учун улардан асосийларини қўриб чиқамиз.
Варченко В.Г. изланиш ишларида омилларни 3 гуруҳга бўлишни таклиф қилди (1.1-расм): конструктив –технологик, эксплуатацион, йил-иқлимий. Бунда муаллиф 1- ва 2-гуруҳларини бошқарув омилларига, 3-гуруҳни эса эьтиборга олиш омилига киритган. 1-гуруҳни характерловчи омил кўрстакичлари, резина хоссаларини шаклланишига, унинг ишга яроқлилиги, узоқ муддат ишлаши ва шинанинг эксплуатация жараёнига таъсир кўрсатиб, унинг ишончлилигини оширади.
Авдонькин Ф.Н., Балабин В.И., Гудков В.А., Курбаков В.П., Тарновский В.Н., Трятьеков О.Б, Higgins L.R. ва бошқалар шинанинг ишончлилигига конструктив ва технологик параметрлар, эксплуатацион омиллар билан биргаликда таъсир қилади деб ҳисоблашади.
Автомобилнинг эксплуатация шароитлари, агрегат ва деталларнинг иш режимига таъсир қилиб, уларнинг техник ҳолат параметрлари ўзгариши интенсивлигига, тезлашиши ёки секинлашишига олиб келади.
Авдонькин Ф.Н., Говорущенко Н.Я., Несвитский Я.И. ва бошқа муаллифлар, барча эксплуатация шароитлари оралиқларини қуйидаги асосий гуруҳларга бўлишни таклиф қилган: йул шароити гуруҳи, табиий –иклимий шароит гуруҳи ва транспорт шароити гуруҳи.
Ундан ташқари баъзи бир муаллифлар мавсумий ва атроф мухит агрессив коррозия шароитини алохида гуруҳ қилиб ажратишни таклиф қилишмоқда.
1.1-расм. Шина ресурсига таъсир қилувчи асосий омиллар
Do'stlaringiz bilan baham: |