Agar O’zbekiston Respublikasi qonun hujjatlariga murojaat qilaydigan bo’lsak,
O’zbekiston Respublikasining “Valyutani tartibga solish to’g’risida”gi qonunida
quyidagi satrlarga duch kelamiz:
Valyutani tartibga solish to’g’risidagi qonun hujjatlari ushbu Qonun va
boshqa qonun hujjatlaridan iboratdir. Agar O’zbekiston Respublikasining xalqaro
shartnomasida O’zbekiston Respublikasining valyutani tartibga solish to’g’risidagi
qonun hujjatlarida nazarda tutilganidan boshqacha qoidalar belgilangan bo’lsa,
xalqaro shartnoma qoidalari qo’llaniladi.
5
Valyuta siyosatini amalga oshirish uchun
ob’ektiv asos bo’lib,
tashqi savdo, kapitallar va kreditlarning harakati xizmat
qiladi. Xalqaro mehnat taqsimotining yuzaga kelishi va rivojlanishi eksportimport
operatsiyalarining yuzaga kelishiga va takomillashishiga asosiy sabab
bo’ladi.Valyuta operatsiyalarining keng ko’lamda
rivojlanishi markaziy
banklarga ushbu bozorda erkin harakat qilishga va ayni vaqtda ularni tartibga
solishga imkon yaratdi.
Valyuta siyosati valyuta kurslari tizimini tanlash va valyuta operatsiyalari
amalga oshiriladigan kursni belgilashdan iboratdir. Mamlakatda amalga
oshiriladigan valyuta siyosati, unda mavjud bo’lgan
mahalliy valyutada
ifodalangan narxlar tashqi bozorlarda sotilishi mumkin bo’lgan tovarlar (eksport
mahsulotlari) va ichki bozor ehtiyojlariga (eksportga mo’ljallanmagan tovarlar)ni
ishlab chiqarish uchun mo’ljallangan tovarlar o’rtasidagi narxlar nisbatiga ta’sir
ko’rsatadi. Bundan tashqari, ushbu siyosat ichki bozordagi narxlarning umumiy
darajasiga ta’sir ko’rsatadi. Shu tufayli tanlangan valyuta kurslari tizimi va
belgilangan valyuta kursi narxlarni rag’batlantiruvchi omil sifatida mamlakat
iqtisodiyotiga keng darajada ta’sir ko’rsatadi.
Har bir mamlakatda hukumat
valyuta siyosatini mustaqil organ hisoblangan Markaziy banklari orqali amalga
oshiradi. Misol uchun AQShda Federal Reserv Sistemasi ( The FED), Evropada
Evropa Markaziy Banki pul-kredit va valyuta siyosatini olib boradi. Ularning
maqsadi esa o’z valyutalari kurslarini ichki va tashqi bozorda barqaror
ushlashdan iboratdir.Shuningdek Ozbekiston Respublikasi
Markaziy Bankining
valyuta siyosati doirasida amalga oshiradigan asosiy vazifalardan biri mamlakatda
tijorat tusidagi valyuta operatsiyalarini rivojlantarish uchun qulay muhit yaratish
hisoblanadi. Bundan tashqari valyutani nazorat qilishda Markaziy Bankka
mamlakatning boshqa mutasaddi organlari ko’mak beradi.Ya’ni
ular birgalikda
valyuta nazoratini amalga oshiradilar. Misol uchun mamlakatimizda valyutani
nazorat qiluvchi organlar soni to’rttani tashkil etadi.
O’zbekiston Respublikasida rezidentlar va norezidentlar tomonidan amalga
oshirilayotgan valyuta operatsiyalarining qonun hujjatlariga muvofiqligini
valyutani nazorat qiluvchi organlar o’z vakolatlari doirasida belgilangan tartibda
nazorat qiladilar.
1. O’zbekiston Respublikasi Markaziy banki;
1. Moliya vazirligi;
2. Davlat soliq qo’mitasi
3. Davlat bojxona qo’mitasi ;
Milliy valyuta qadrini oshirish har bir davlatning oldiga qo’ygan
maqsadlaridan biri hisoblanadi. Har bir davlat o’z valyutasi qadrini oshirishda chet
5
“Valyutani tartibga solish to’g’risida O’zbekiston Respublikasi qonuni.1993 yil 7 may.2-modda.
8
el tashkilotlarining ularga qaratgan yordamlari ahamiyati katta. Chunki
bunday
tashkilotlar davlatga uzoq muddatli kreditlar kiritish natijasida, davlatdagi bozor
muhitini yanada rivojlantirib yuboradi. Qo’shma korxonalar faoliyati aynan shu
narsalar bilan bog’liq. Ular ishlab chiqargan mahsulotlar mamlakat bozorlarida o’z
haridorligini namoyish qiladi, balki chet elda ham o’z haridorlariga ega bo’ladi. Bu
o’sha davlatga bo’lgan qiziqishni keltirib chiqaradi. Eksport qilish ortadi. Milliy
valyuta qadri chet el valyutalariga nisbatan yaxshilanadi.Regional miqyosda ham,
jahon miqyosda ham halqaro tashkilotlar bilan faol aloqalar bugungi kunda
Markaziy Osiyo davlatlari, xususan, mamlakatimiz uchun o’z valyuta siyosatini
samarali olib borishda alohida o’ringa ega.
Do'stlaringiz bilan baham: 
