Zbekiston respublikasi tashqi ishlar vazirligi jahon iqtisodiyoti va diplomatiya universiteti

Valyutaviy cheklashlar
- chet el valyutasi hamda valyuta qimmatliklari bilan bo’ladigan operastiyalarga davlat tomonidan cheklashlarni
joriy qilishga aytiladi. Hozirgi vaqtda deyarli barcha rivojlangan mamlakatlarda valyutaviy cheklashlar mutlaqo olib tashlangan,
ayrimlarida esa uning zaif ko’rinishini kuzatish mumkin. Masalan, Buyuk Brita-niyada 1979 yildan buyon valyutaviy cheklashlar mutlaqo
yo’q.
5

---


to’lov balansini barqaror ushlash.
Mamlakatlararo munosabatlarda valyuta siyosatining asosiy jihati
 
o’zaro
hamkorlik va kelishuvdan iborat bo’lib, rivojlanayotgan mamlakatlarga ichki
makroiqtisodiy siyosatiga moliyaviy maslahat xizmatlari orqali ko’mak berish
hisoblanadi.
Valyuta siyosati amalga oshirilishining asosiy yo’llaridan biri davlatning
xalqaro hisob-kitoblari bajarilishini boshqarish va milliy, mamlakatlararo,
hududlararo valyuta munosabatlarini amalga oshirishdan iborat. Valyutani tartibga
solishning bevosita yo’li qonuniy hujjatlar va hukumatning ijro organlari orqali
amalga oshirilishi hisoblansa, bilvosita yo’l bilan bozor agentlarining iqtisodiy
harakatlanishiga, iqtisodiy usullar, xususan valyuta-kredit usullari bilan ta’sir
etiladi. 
Bizga ma’lumki, jahon iqtisodiyoti bugungi kunda mahsulotlar va xizmatlar
ishlab chiqarilishi hamda savdosi, ishlab shiqarish omillari harakati bilangina
cheklanib qolmagan.Uning keskin rivojlanishida xalqaro valyuta tizimi mavjub
bo’lib , u mamlakatni xalqaro maydonga chiqishiga ko’mak beradi. Mazkur valyuta
mexanizmi o’z ichiga bir qator zarur instrumentlarni olgan bo’lib, bu instrumentlar
valyuta siyosati orqali tartibga solinib turiladi.
Xalqaro iqtisodiy munosabatlarini tartibga solishda valyuta siyosati
quyidagi sabablar bilan shakllangan:

Milliy iqtisodiyotda valyuta, kredit va moliya munosabatlarining bir-
biriga o’zaro bog’liqligi.

Xo’jalik munosabatlarini erkinlashtirish sharoitida bozor va davlat
boshqaruvining bozor tomon yuz tutishi.

Ikkinchi jahon urushidan so’ng jahon siyosiy va iqtisodiy maydonida
asosiy kuch hisoblangan AQSh o’rnida uchta asosiy hamkorlik va qarama-qarshi
markazlarning tashkil topishi: AQSh, G’arbiy Evropa va Yaponiya.

Jahondagi yetakchi valyutalar, kredit va moliya bozorlari, ya’ni suzib
yuruvchi kurslar, foiz stavkalari, birja inqirozlari va boshqalar o’zgarishining
barqaror emasligi.
Valyuta siyosati 
maqsad 
va
 shakli
ga ko’ra 2ga bo’linadi: