Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Y
+ q*
Y
)
Xнинг нисбий таклифи
 
Манба: Кругман П. Р., Обстфельд М. Международная экономика. Теория и политика: 
Учебник для вузов/Пер. с англ. под ред. В П.Колесова, М.В.Кулакова. – М.: Питер, 2003. – 
с. 126-127. 
 
Ишлаб чиқариш омиллар таклифининг «хонавайрон қилувчи» 
ўсиши.
Хонавайрон қилувчи ўсишнинг назарияси иқтисодчи Ягдиш Н. 
Бхагвати томонидан ишлаб чиқилган. Унинг фикрича, экспорт қилинадиган 
маҳсулотлар таклифининг ўсиши уларнинг жаҳон бозоридаги нархларининг 
пасайишига олиб келади ва пасайиш миқёслари мамлакат учун хонавайрон 
қилувчи бўлиши мумкин. 
Катта иқтисодиётнинг шароити қуйидаги шартларда ёмонлашади 
(истеъмолнинг умумий даражаси пасаяди): 

---

99 
1. Иқтисодий ўсиш экспорт соҳалари ривожланиши билан боғлиқ 
бўлиши керак. 
2. Мамлакатнинг экспортига бўлган ташқи талабнинг эластиклиги паст 
бўлиши керак, шунда таклифнинг кўпайиши нархларнинг анча пасайишига 
олиб келади.
3. Мамлакатнинг ташқи савдо ҳажми анча катта бўлиши керак, шунда 
савдо шартлари ёмонлашганининг манфий оқибатлари экспорт ҳажмининг 
ўсишидан келиб чиқадиган ютуқлардан каттароқ бўлади.
 
3. Илмий-техник таррақиёт (ИТТ) ва халқаро савдо. 
Иқтисодчилар ИТТни ишлаб чиқариш омиллардан фарқли равишда 
кўриб чиқишган, ўзгараётган силжишларни бутун ишлаб чиқариш 
функциясидаги ўзгариш деб кўрсатиб. Аммо ИТТни ишлаб чиқариш омиллар 
билан таъминланганликдаги силжишлар деб кўриб чиқса бўлади, чунки 
ИТТни билимлар салоҳиятининг ўсиши деб тушунса бўлади. Янги ишлаб 
чиқариш усуллари омиллар унумдорлигини ошириши даражасида уларни 
ушбу омиллар таклифининг ўсиши деб кўриб чиқса бўлади. Шундай қилиб, 
ИТТнинг ташқи савдога таъсири Хекшер-Олин назариясининг доирасига 
тўғри келади.