Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Иқтисодий самаралар: 
истеъмолчилар йўқотишлари – (a+b+c+d+e) 
ишлаб чиқарувчилар ютуғи - (a) 
ҳимоя самараси - (b) 
истеъмол самараси - (d) 
даромад самараси - (c+e) чет эл ишлаб чиқарувчиларнинг нархлар 
ошиши оқибатидаги кўшимча фойдаси 
мамлакатнинг умумий иқтисодий йўқотишлари (b+c+d+e) 
Эркин бозор шароитида мамлакатда 27 маҳсулот бирлиги 9 долл.дан 
сотилади, 4 бирлик миллий ишлаб чиқарувчилар томонидан ишлаб 
чиқарилади, 23 бирлиги импорт қилинади.

---

162 
Тайёр маҳсулот таркибида махаллий компонентлар бўлиши хақидаги 
талабни киритгандан сўнг нарх 15 долл.гача кўтарилади. Умумий сотилиш 
ҳажми 21 бирликгача пасаяди, ички ишлаб чиқариш ҳажми 8 бирликгача 
ошади, чет эл ишлаб чиқариш 13 бирликгача камаяди.
Иш ўринларни сақлашга ёрдам бериб, тайёр маҳсулот таркибида 
махаллий компонентлар бўлиши хақидаги талаб иқтисодиётни умумий 
самарадорлигини тушишига олиб келади.
53-расм 
Тайёр маҳсулот таркибида махаллий компонентлар бўлиши 
талабининг иқтисодий самаралари 
Манба: 
Киреев А. П. Международная экономика. В 2-х ч. - Ч.I. Международная 
микроэкономика: движение товаров и факторов производства. Учебное пособие для 
вузов. - М.: Междунар. отношения, 2002. – с. 245. 
Эркин бозор шароитида (53-расм):
Dd = S
2,
агар P
1
=9; Q
умумий 
= 27, Q
1
= 4, Q
имп
= 23. 
Dd = S
4,
агар P
2
=15; Q
умумий
= 21, Q
2
= 8, Q
имп
= 13 
Истеъмолчилар йўқотишлари (a+b+c+d+e) = 
144
6
*
2
27
21


Ишлаб чиқарувчилар ютуғи + (a) = 
36
6
*
2
4
8


Даромадлар самараси - (c+e) = 13+6 = 78. 
Миллат йўқотишлари –(b+d) = 
30
2
6
*
6
2
6
*
4


Умумий миллат йўқотишлари - (b+c+d+e) = 78+30 = 108. 

---

163 
Саволлар: 
1.
Ташқи савдо сиёсатининг яширин усулларига қандай воситалар киради? 
2.
Техник тўсиқлар деганда нима тушунасиз? Техник тўсиқларга аниқ 
мисоллар келтиринг. 
3.
Ички солиқ ва тўловларга нималар киради? Қачон импорт товарлардан 
унидириладиган 
солиқ 
ва 
тўловлар 
яширин 
протекционизм 
инструментарига киради? 
4.
Давлат хариди доирасидаги сиёсат нимадан иборат? 
5.
Импорт қилинаётган тайёр маҳсулот таркибида махаллий компонентлар 
бўлиши талаби ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлар томонидан 
қайси мақсадда ўрнатилади ва унинг иқтисодий оқибатлари қандай?