Ўзбекистон республикаси ташқи ишлар вазирлиги

Расм 1.25. Монополистик рақобатли соҳада узоқ муддатли мувозанат 
17
Харажатлар, C ва
нарх, P
Фирмалар сони, n
CC
PP
.
n
1
P
1
AC
1
AC
2
P
2
n
2
P* =AC
n*
 
Мамлакатлар бир бири билан савдога киришиб ва интеграциялашган 
жаҳон бозорини шакллантириб, ушбу чекловларни бартараф этишга 
эришадилар. Бунда ҳар бир мамлакат маҳсулотларнинг кичикроқ 
ассортиментини ишлаб чиқаришга ихтисослашиш имкониятига эга бўлади.
19
Расм 1.26. Бозор ҳажми кенгайишининг 
оқибатлари
PP
харажатлар, C ва
нарх, P
Фирмалар 
сони, n
CC
P
0
=AC
0
n
0
1.
Савдо
муносабатларининг
ривожланиши бозор
ҳажмини 
кенгайтиради. 
Ўртача харажатлар
CC чизиғи пастроқ 
даражага силжийди.
2.
Бозордаги фирмалар
сони ошади ва
товарлар
ассортименти
кенгайади. 
3. Савдо натижасида
ўртача харажатлар ва
ўртача нарх пасайади.
CC
савдо
n
1
P
1
=AC
1
Ўзи ишлаб чиқараѐтган маҳсулотларни бошқа мамлакатлардан ҳам сотиб 
олиб, мамлакат ўз истеъмолчилари учун маҳсулотларнинг турларини кўпайтира 

---

87 
олади. Натижада ташқи савдо ресурсларда ѐки технологияларда фарқларга эга 
бўлмаган мамлакатлар учун ҳам ютуқларни олишга имконият яратади.
Монополистик рақобатли соҳадаги фирмалар сони ва улар томонидан 
маҳсулотларга ўрнатилаѐтган нархлар бозор ҳажмига боғлиқ бўлади. Катта 
бозорларда кўпроқ фирмалар фаолият юритади ва уларнинг сотиш ҳажми 
каттароқ бўлади. Катта бозорларда истеъмолчиларга маҳсулотлар пастроқ 
нархда ва кенгроқ ассортиментда таклиф қилинади.