´збекистон республикаси солиµНИ

Ахборот 
функцияси.
Бозор 
иқтисодиёти 
шароитида 
дорихонафаолиятини 
тавсифлайдиган ўз вақтидаги ва ишончли ахборотнинг ўрни ва аҳамияти ошади. 
Бухгалтерия ҳисоби турли фойдаланувчилар учун ахборотнинг асосий манбаи 
ҳисобланади, улар, ана шу ахборотдан фойдаланиб, бошқарувга доир зарур қарорларни ишлаб 
чиқади ва қабул қилади. 

---

15 
Бухгалтерия маълумотларидан фойдаланувчилар: 
Бухгалтерия ҳисоби тизимида бутун мол-мулкнинг ҳолати ва ҳаракати, уни 
шакллантириш манбалари, хўжалик жараёнлари ва уларнинг натижалари тўғрисидаги ахборот 
батафсил ва умумлаштирилган кўринишда қайд этилиб ҳамда тўпланиб боради. Бу ахборот 
дорихонафаолиятини истиқболлаш учун тезкор, статистик ҳисоб томонидан ишлатилади. 
Бозор иқтисодиёти шароитада бухгалтерия ахборотига катта талаблар қўйилади. Ахборот 
ҳолис, ишончли, ўз вақтида ва тезкор бўлиши керак, у юқори сифатли ва фой-даланувчилар 
учун самарали бўлиши лозим. 
Назорат функцияси.
Мулкчиликнинг турли шакллари мавжудлиги, дорихоналар 
ҳуқуқларининг кенгайиши бухгалтерия ҳисобининг назорат функциясини кучайтиришни 
тақозо этади. Бухгалтерия ҳодимлари турли хил ресурслардан фойдаланиш устидан амалий 
назорат олиб боришлари керак. Назорат — аввало, бизнес-режада мўлжалланган иқтисодий 
кўрсаткичлар бажарилишини аниқлаш имконини берувчи жараёндир. 
Ҳақиқий кўрсаткичлар белгиланган меъёрлардан сезиларли даражада фарқ қилган 
ҳолларда, таққослаш тегишли тузатишларни киритиш имконини беради. 
Таҳлил функцияси. 
Ишончли ва юридик жиҳатдан асосланган ахборот дорихонанинг 
молиявий-хўжалик фаолиятини таҳлил қилиш учун ишлатилади. Таҳлил — қабул қилинган 
қарорларни яхшилаш мақсадида уларни изчил ўрганиш жараёнидир. 
Дорихона муассасаси томонидан қабул қилинган бозор стратегияси ва тактикасининг 
тўғрилигини белгилаш ҳамда уларни яхшилаш мақсадида барча турдаги ресурслар ва 
ҳаражатлардан оқилона фойдаланиш, айниқса инфляция шароитда нархларни қўллаш 
мунтазам равишда чуқур ва ҳар томонлама таҳлил қилиниши зарур. Ушбу таҳлил мавжуд 
ички резервларни топиш ва ресурслардан фойдаланиш самарадорлигини ошириш ва бу билан 
дорихонанинг самарадорлигини ошириш имконини беради. 
Бухгалтерия ҳисоби қонунлар, давлат идоралари томонидан тасдиқланган стандартлар, 
низомлар, йўриқномалар асосида юритилади. 
Дорихонатанлаган усул унинг ҳисоб сиёсати томонидан белгиланиши лозим. 
Бухгалтерия хисоби 
маълумотларидан фойдаланувчилар 
Ички
Дорихона мудири, 
Менежерлар, 
Булим бошликлари 
Бевосита 
фойдаланувчилар 
-дорихона 
ходимлари, 
-акциядорлар 
-инвесторлар 
-солик органи 
-товар етказиб 
берувчилар 
-харидор 
Ташки
Билвосита 
фойдаланувчилар 
-статистик ташкилот, 
-конун чикарувчи 
ташкилот, 
-матбуот, 
-арбитраж 

---

16 
Ҳисоб сиёсати — имкони борича тезкор, тўлиқ ва ҳолис ахборотни шакллантириш ва 
молиявий ҳисоботни тузиш мақсадида бухгалтерия ҳисобини юритиш тамойиллари ва 
қоидаларининг йиғиндисидир. Ҳисоб сиёсатини шакллантириш асослари 1-сонли БҲМС 
«Ҳисоб сиёсати ва молиявий ҳисобот»да кўрсатиб ўтилган.