Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлша вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент педиатрия тиббиёт институти

Оила психогигиенаси 
интим муносабатлардан ташқари, эр-хотин 
муносабатларининг психологик нюансларини, ҳар томонлама бир-бирига мос 
никоҳ масалалари, оилавий конфликтларни ва оиланинг эҳтимолий 
бузилишини олдини олиш масалаларини ўз ичига олади. 
 
Статистика шундан далолат берадики, сўнгги ўн йилликда ажралишлар 
сони сезиларли ошди, номувофиқ тузилган никоҳ алкоголизм, жиноятчилик, 
руҳий патологияларнинг турли шаклларини ривожлантиришда катта роль 
ўйнайди. Шу сабабли ҳар томонлама мос никоҳлар учун шароитлар яратиш, 
оилавий муносабатларни мустаҳкамлаш ва яхшилашга йўналтирилган чора-
тадбирлар тизимини ишлаб чиқиш зарурияти юзага келади. 
 
Кекса ёш даври психогигиенаси. 
Кекса ва қариялар психогигиенасига 
қизиқиш аҳолининг ёш структурасида кекса ёшдагилар улуши жуда 
юқорилиги билан кўп жиҳатдан боғлиқдир. 
Психика – мия хусусияти. Онг, онгнинг бузилиши.
Психика – 
мияда реал, объектив борлиқнинг субъектив акс этиши бўлиб, 
унинг асосида инсоннинг ташқи муҳит билан ўзаро муносабатлари 
бошқарилади. Психика руҳий ҳолатларнинг 3 турида намоён бўлади – руҳий 
жараёнлар, руҳий ҳолатлар, руҳий хусусиятлар. 
Психик жараёнлар
– 
элементар руҳий ҳолатлар бўлиб, физиологик 
асосга эга ва инсон онгда акс этадиган борлиқнинг бирламчи аксини ва 
англанишини таъминлайди. 
Психик жараёнлар билим, орттиришга ёрдамлашувчи ёки когнитив 
(лотинча cognoscere - билмоқ), жараёнларга бўлинади, бу жараёнларга сезиш, 
идрок қилиш, тасаввур этиш, эътибор, хотира (борлиқни қайта акс 
эттирувчи); ҳаёл қилиш ва тафаккур борлиқнинг хусусиятларини инсон 
онгида умумлаштиришлар сифатида, бу жараёнлар бевосита онгга, нутқга 
тааллуқли эмас, шунингдек эмоционал ва иродага боғлиқ жараёнлар. 
Борлиқни акс эттиришнинг энг олий шакли онг ҳисобланади. 
Психик ҳолатлар
– 
бу руҳий фаолиятнинг вақтинчалик ўзига хослиги 
бўлиб, руҳий фаолликнинг умумий фунционал даражаси билан белгиланди. 
Руҳий ҳолатлар 4 кўринишга бўлинади: мотивацион (хоҳиш, интилиш, 

---

13 
қизиқишлар, ҳавас, эҳтирослар), эмоционал (кайфият, аффект, стресс, 
фрустрация), ирода (мақсадга интилганлик, қатъият, журъат ва ҳоказо), 
англаш ҳолатлари (англаш ва ўз-ўзини англаш, онгнинг аниқлик даражаси).