Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлша вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази тошкент педиатрия тиббиёт институти

Онг патологияси
– 
объектив реалликни адекват қабул қилишнинг 
бузилишига олиб келувчи онгнинг ўзгаришлари. Онгнинг турлича сезиларли 
патологик ҳолатлари мавжуд.
Юзага келган амалиётда онгнинг сезиларли патологик ҳолати иккита катта 
гуруҳни идентификация қилинишига олиб келади: онгнинг хиралашиши ва 
ўчиши. Онгнинг хиралашишига қуйидагилар киради: аменция, амбулатор 
автоматизм, делирий, онейроид, шомсимон онг хиралашуви. 

Делирий
– 
шахс ориентировкаси сақланган ҳолда – жой, вақт ва атроф 
муҳит ориентировкаси бузилиши. Қўрқитувчи характерга эга кўриш ва 
эшитиш галлюцинациялари пайдо бўлиши типик ҳолат ҳисобланади. Бу 
бузилишлар психомотор қўзғалишлар билан кечади: бемор қўрқув, ваҳима 
ҳис қилади, ҳимояланишга, қочишга ҳаракат қилади. Ўткир даврида 
беморлар атрофдагилар учун маълум хавфга эга бўлади. Бу ҳолатдан 
чиққандан кейин беморларда ўтказган воқеалари ҳақида қисман тассавурга 
эга бўладилар. Купинча делирий алкоголизмда кузатилади, кундалик ҳаётда 
бу «белая горячка» деб юритилади, шунингдек инфекцияларда, психоактив 
моддалар қабул қилганда кузатилади. 

Аменция 
(лот. А- сиз, mens –онг) – онг бузилишининг чуқур даражаси. 
Бу ҳолат оғир ва узоқ давом этувчи касалликларда кузатилади ва жисмоний 
аҳволнинг оғир декомпенсациясининг белгиси ҳисобланади. Атрофга, вақтга 
ва шахсига нисбатан ориентировкаси бузилади. Бемор атрофдагиларни 
тушунмайди, нутқи узуқ-юлуқ сўз ибораларидан иборат. Бемор ётоқдан 
ҳолатида қўзғалувчан. Ҳаракатлари мақсадсиз, хаотик характерга эга. Бу 
ҳолат бир неча кундан бир неча хафтагача давом этиши мумкин. Бу холатдан 
кейин бошидан ўтганларни кўпинча эслай олмайди. 

---

15 

Онейроид
– 
(онгнинг тушсимон бузилиши) – объектив реал воқелик 
билан ёрқин фантастик кечинмалар аралашган ҳолда, нотўлиқ, кўпроқ ўз 
шахси, турган жойи ва вақт ҳақида иккиламчи ориентировкаси мавжудлиги 
билан характерланади. Бемор худди тушга ўхшаш фантастик орзулар 
гирдобига тушади. Бунда у тинч бўлиб, содир бўлаётган воқеаларга четдан 
қарайди. Беморларда бундай ҳолларда ўзига хос мимика кузатилади: жуда 
қайғулидан «шайдо бўлгандай»гача. Кўзлари ёпиқ ёки ярим ёпиқ. Агарда бу 
пайтда бемор билан мулоқот қилишга ҳаракат қилинса, у ўзининг кўрганлари 
ҳақида ва айнан шу вақтда ўз исмини ва палата номерини айтиб бериши 
мумкин. Бошидан кечирганлари эсида қолади. Қаттиқ кечирилган 
ҳаяжонларини беморлар ёрқинроқ гапириб беришади. Онейроид кўпинча 
шизофренияда учрайди.