Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги

Мавзунинг асосий мазмуни:
Ў ткир ю қумли касал л и кл арн и н г к л и н и к белгиларидан бири 
бу - оғи з бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватида кечадиган асорат­
л и ж араён белгилари ни ан и кд аш ва таш хис қуйиш да қўл ке- 
л и ш и д и р. Ш и л л и қ қ о б и қ қаватнинг турли қисм ларида касал ­
л и к учун хос ў зга р и ш л а р к у за ти л а д и , м ас а л ан , қ и за м и қ д а , 
Б ел ск о в а-Ф и л ато в -К о п л и к а доги; гриппда алоҳида гем оррагия, 
ш и л л и қ қаватни барча майда қон то м и р л ар и н и н г ж ароҳатла- 
н и ш и ва бош қалар.
Ў ткир ю қумли к асал л и кл ард а, о ги з бўш лиғи ш и л л и қ қо- 
б и қ қаватида, бир вақтда таъсир қилувчи ом иллар, о вқ ат ҳазм

---

34
O
fus
бўш лит шиллиқ қавати ва лаб касал/шклари
қилиш ф аол и яти бузи л и ш и , оғи з б илан наф ас олиш н ати ж а- 
сида оғи з қури ш и ва иш таҳа й ўқол и ш и , сўлак кам аж ралиш и 
каби ҳолатни акс эттирувчи кутилм аган ўзгариш лар ҳам о р га ­
н изм да сўлакдаги кислота-и ш қор м увозанатини бузади, тўқи- 
м алар кислород га тў й и н м ай д и , д и сб актери оз, гипо ва ави та­
м и н оз ҳолатлари кузатилади, им м унитет пасайиш и га олиб к е ­
лади. Д ем ак организм даги умумий ўзгариш ҳам о ги з бўш лиги 
ш и л л и қ қ о б и қ қавати ўзгариш ида маълум дараж ада аҳам ият- 
лидир. Ў ткир и н ф ек ц и ял и к асал л и к кечиш и ж араён ида орга- 
н и зм н и н г ном ахсус реакти вли ги п асайиш и кўри н и ш и д а тур­
л и вирусли, б а к те р и ял и , зам буруғли, ўткир гер п ети к стом а- 
ти гл и , п арод он т касалли ги хуруж лари, и м п ети го , к ан д и д о з- 
л а р к у з а т и л и ш и , б у л а р н и н г а р а л а ш ё к и б и р в а қ т д а о ғи з 
бўш лиғи ш и л л и қ қаватида ю зага кел и ш и ва к еч и ш и , к асал ­
л и к н и қўзғатувчисининг вирулентлигига, орган и зм н и ўзига хос 
т о м о н л ар и га (ёш и га, ж и см он и й ҳолатига, ген ети к м ақом ига 
ва бош қ.) боғлиқ.
Ў ткир и н ф ек ц и ял и к асал л и кл арн и н г болаларда кеч и ш и ва 
к л и н и к а с и д а ўзига хос а со сл и то м о н л а р и — т ў қ и м а л а р н и н г 
м орф ологи к ж иҳатдан тўла етилм агани ва тў л и қ ҳаёт кеч и ри - 
ш и ти зи м и ф аол и яти тиклан м аган л и ги д и р. Э ксп ери м ен тал ва 
кл и н и к тек ш и р и ш л ар н атиж асига кўра, орган и зм д а тўла ри - 
вож ланаётган турли и н ф ек ц и яларга қарш и р еакц и я кўп то м о н - 
д ан о р ган и зм н и н г и м м ун ол оги к ж иҳатдан етилганлиги дара- 
ж асига тўгридан-тўгри боғлиқдир. О р ган и зм н и н г р и в о ж л а н и ­
ш и ва м ураккаблаш иш и б и л ан турли бактери ял арга нисбатан 
сезги р ли ги о ш ад и , к е й и н ч ал и к ал л ер ги к р еакти в л и ги п айдо 
бўлади. Я нги тугилган ва кўкрак сути эм адиган болаларда а л ­
л ер ги к р еакц и я нисбатан кучсиз бўлади, реак ти в л и к н и н г бун­
д ай пастлиги ҳим оя р е а к ц и я с и н и н г ўз вақтида т ў л и қ ш акл - 
л ан м аган л и ги ва ял л и гл а н и ш ж араён и турли й ў си н д а кеч и - 
ш идан далолат беради. Ш ун и н г учун ёш болаларда ял л и гла­
ниш ўчогининг ж ой л аш и ш и қ ар ш и л и к си з ва чегарасиз бўлиб, 
я л л и г л а н и ш ўчоги а т р о ф и д а ҳ у ж ай р а ҳ и м о я қ о б и ғи ҳоси л
қи л и ш қобилияти й ў ^ и г и , натиж ада и н ф ек ц и я кирган ж ой- 
да ж авоб реакц и яси кучсизлигидан д естр у кти в -н екр о ти к ўзга- 
риш л ар тез юзага келади. Барча ўткир и н ф ек ц и я л и к асал л и к ­
ларда оғи з бўш лиги ш и л л и қ қ о б и қ қаватида патологик ж ара­
ён кузатилад и, л е к и н та в си ф л и с и ш уки, турли таш хи сл арда 
ўзгариш лар турлича куриниш да нам оён бўлади ва кечади.