Ўзбекистон Республикаси Соғлиқни сақлаш вазирлиги Тошкент врачлар малакасини ошириш институги



Download 13,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet56/313
Sana14.07.2022
Hajmi13,62 Mb.
#799462
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   313
Bog'liq
Огиз бушлиги шиллик кавати Ж.А. Ризаев, 2008

инфилтратив, дўм боқ-
ли, ярали ва чандиқли
ж араён кузатилади. М аховли ж ароҳат- 
л а н и ш д а б арча б осқи ч ўзгариш ларид а у ёки бу б осқи ч ҳоси- 
л алар д а ўзига хос п о л и м о р ф и зм ҳолатида к л и н и к фарк^дари 
нам оён бўлади.
О ғиз бўш лиғи ш и л л и қ қ о б и қ қаватида маховли жароҳат че- 
гарали и н ф и лтрат ҳосил бўлиш идан б ош ланиб, сар ғи ш -о қ и ш , 
ай р и м ҳолатда, қ о р а м ти р -к ў к и ш рангдаги атроф тў қ и м ал ар - 
дан ф арқланувчи тош м алар ҳосил қилади. К ейин инф илтра


60
О ш з бўшлиғи шиллиқ қавати ва лаб касалликлари
ц и я ўринларида турли катталикдаги — дон д ан то олча катта- 
лигича келадиган д ўм бокдар ҳосил бўлади. Д астлаб дўм бокдар 
қаттикдаш ади, кей и н ч ал и к ю м ш айди. Д ўм боқчалар ти зи м си з 
ж ойлаш иб, пери ф ери к ўсиш том онга қўйилади. Д ўм боқпарнинг 
кўпчилиги с а р и қ -б и н а ф ш а , б о ш қ а ҳолларда к ў к и ш -б и н а ф ш а
р ан гд а бўлади. Ю заси одатда я л т и р о қ тус б ерад и . К ўп и н ч а 
дўм боқлар ярага айланади. Д ўм боқча ўрнидаги яра дастлаб кат­
та бўлм аган, туби п аст-б ал ан д сарғи ш , о ч -и ф л о с рангда, ч ет­
лари н отекис ш и ш ган ю м ш оқ ҳолатда бўлади. А йрим ҳолат- 
л ард а, ж ар аён с у як тўқ и м аси га ўтади. Б унда кўп и н ч а, с у як - 
н и н г алвеоляр ўси қаари ем ирилади. Я ра к ей и н ч ал и к ч ан д и қ- 
л ан ад и , л ек и н дўм боқча ёки и н ф и лтрат ф и брозл ан ган д а ч ан - 
д и қ я н а я р ал ан и ш и м ум кин. Ч а н д и қ ҳосил бўлиш и бу со ғай - 
иб кети ш ж араён и бўлм аслиги ҳам м ум кин; чунки ай н и вақт- 
д а и н ф и лтрат д ўм б оқча ёки я р а ҳосил қ и л и ш и м ум кин. М ахов 
ч ан д и қл ари оғи з ш и л л и қ қ о б и қ қавати да ай л ан а ё к и нурси- 
м он кўриниш да бўлади. Ч ан д и қлар ж ойлаш ган ўрнига ва кат- 
та л и ги га б о ғ л и қ ҳолд а ф а о л и я т г а т а ъ с и р қ и л и ш и м у м к и н . 
К ўпинча ю м ш о қ танглай ва ти л н и д еф о р м ац и я га учраш и, а й ­
рим ҳолларда, йўқолиб кетиш и кўринади. М аховдан ж ароҳат- 
л а н и ш л а б д а ҳам ку зати л ад и . Б ун д а ш и ш б и л ан кеч ад и ган
ўткир и н ф и лтрат п айдо бўлади, натиж ада махов эл еф антеази 
ю зага келади. Л аб қаттиғуташади, кам ки м и р л ай д и , қал и н л а- 
ш ади. Л аб тери си ва қи зи л ҳош ияси б и р -б и р и д ан кам ф аркда- 
нади. Ш у кўриниш д а, яхш и аксл ан ад и ган д ўм боқлар ю зага к е ­
лади.
Л аб н и н г и ч ки ю засидаги маховли ўзгариш тарқалган эр и т- 
м а л а р д а н б о ш л а н и б , к е й и н и н ф и л т р а ц и я р и в о ж л а н а д и , у 
кўки м ти р д оғд аги қ ал и н л аш ган эп и те л и й л а р б и л ан қ о п л а н - 
ган. Ш у кўриниш да ш и л л и қ қ о б и қ қават устига кўтарилм ай- 
диган дўм бокдар ҳам пайдо бўлиш и кузатилган. Л абдаги м а­
ховли ўзгариш лар узо қ вақтгача ўзгари ш си з қол и ш и м ум кин, 
айрим ҳолларда у ярал ан и б кетади. Д ўм б оқ устида ж ойлаш ган 
унча чуқур бўлмаган яра ҳосил бўлиб, ун и н г сую қ аж ралм аси 
қуриб, о ч -к ў к и ш караш ҳосил қилади.
Л абдаги ярали ж араён нинг асорати д оим о унинг деф орм а- 
цияси — ю пқалаш иш и ёки теш илиб қолиш и ва чандикданиш и- 
дир. Агар дўмбоқлар чуқур жойлаш ган бўлса - фиброзланса, унда 
лаб чандикданиб н у гқ бузилади, лаб қи зи л ҳош иясида доғлар 
пайдо бўлади. Оғиз ш иллиқ қоб и қ қаватининг маховли ўзгари- 
ш и кам дан-кам ҳолатда ўтиш бурмагача давом этиб боради.
М аховли тош м ал арн и н г кўп и н ч а учрайдиган соҳаси бу ол - 
д и н ги тиш лар, кам ҳолларда, ч ай н ов ти ш лар соҳасидир. М и л к ­
д а маховли ж ароҳатлар и н ф и лтрат ҳосил бўлиш и б илан б о ш ­
ланади. М и л к бўкади, ш иш ади, қаварган бўлади, м и л к сўр-


Сурункали юқумли касалликларда о н и бўшлит шиллиқ қаватининг жароҳатланиши
61
ғи ч лари тўли ш ад и , мил к кў р и н и ш и д ай тек и сл ан ад и ва осон 
қон ай д и ган бўлиб қолади. К ўпинча бу ж араён га сўлак аж ра- 
л и ш и н и н г кучайиш и қўш илади. Тезда м и л к н и н г ш и л л и қ қо- 
б и қ қавати хира то р ти б , устида я р ач а ҳосил бўлади, у к е й ­
и н ч ал и к ч ан д и қ тан ад и ва м и л к четлари тес кари буриш иб қо- 
лади. М и л к калталаш и б, ти ш илдизлари очилиб қолади. Ч ан - 
д и қ л а н и ш б и л а н б и р в а қ т д а , м и лк д а я н ги и н ф и л т р а т п айдо 
бўлади. О ғри қ си з кеч и ш и у н и н г ўзига хос тавсиф ид ир. Қ атти қ 
танглайдаги ш и л л и қ қ о б и қ қаватда ўзгариш қуйидагича кеч а­
ди: агар ж ароҳат тан гл ай н и н г олдин ги 1/3 қисм ида бўлса, м ар- 
кази й соҳасидан қ о зи қ ти ш л аргача и н ф и лтрат ю зага келади. 
Ш и л л и қ қ о б и қ қаватн и и н ф и лтратл ан ган ж ой и орқага си қ и - 
л и б боради ва кўпинча тан гл ай н и н г ўрта соҳасини учинчи қи с- 
мида тугал л ан ад и , н ати ж ад а, о л д и н га и н ги ч к а л а ш и б борган 
учбурчак ҳосил бўлади. К ам ҳолатларда и н ф и лтрат орқа йўна- 
л и ш д а, 2 см кен гли кд а, ю м ш о қ та н гл а й н и н г ўрта чегарасига- 
ча давом этади. Қ а тти қ тан гл ай н и н г ён том он л ари да и н ф и л т­
рат кам дан -кам ҳолатда учрайди. И н ф и л тр атн и н г кўп қи см и
к ў к и ш -қ и зи л рангда бўлиб, умуман огриқсиздир. С ў н ф а и н ­
ф илтратланган соҳада тари қд ан к а гга р о қ келадиган к ў к и ш -о қ
рангдаги д ўм боқлар пайдо бўлиб, к ей и н ч ал и к уларн и н г ю за­
си яраланади.
Ю м ш о қ танглайда ж ароҳат қи зар и ш б илан б ош л ан и б , и н ­
ф илтрат корам тир тусга киради. Айрим ҳолатларда ю м ш оқ танг­
л ай о ч -с а р и қ рангга киради. Т англай тилчаси и н ф и л т р а ц и я- 
л а н и б , катталаш ади. Ю м ш оқ тан гл ай н и н г и н ф и лтрац и ял ан ган
соҳаси ва ти л о ч -к ў к и ш рангда бўлиб, д ў м б о қч алар ж о й л а ­
ш и ш и ва катталиги б илан т а р и қ д он и д ан нўхат катталигича 
ўзгаради, к е й и н дўм бокдар туш иб кетиб, ярачал ар ҳосил бўла- 
ди. А йрим ҳолда м айда ярачалар б и р -б и р и га қўш илиб, к и ч и к 
ю зани ҳосил қилади. Я ра четлари қисм ан кўтарилган ва йи р- 
ти л ган , туби кўкиш к араш л и , гадир-будир бўлади. Р анги о қ - 
кўкиш и ф лос тусга киради. Я рали ж ароҳат ти л н и тўла ёки қи с- 
м ан ш икастлайди. Қ а тти қ ва ю м ш оқ танглайда ярал и ж араён 
чандикутаниш б илан тугалланади, ҳосил бўлган ч а н д и қ турли 
кў р и н и ш д а, н у р си м о н , ю лдузсим он, ай р и м ҳолларда ай л ан а 
тусида бўлади. Ч а н д и қ одатда, ю заки ж ой л аш ган , о қ рангда, 
я л ти р о қ бўлади.
Ч а н д и қ л ар то р т и л и ш и д а н қ а т т и қ та н гл а й , ол д и н ги т и ш ­
л ар соҳаси ва м илк ғадир-будир бўлиб, ти ш илдизлари о ч и ­
л и б қолади. Буж м айган м илк четлари ти ш илдизи том он тес- 
кари буралиб, унга мустаҳкам ёп и ш ади , ю м ш о қ танглайда чан- 
дикд ан и ш қаб ари қ ёй ш аклига кириб, олдинга йўналган бўлади. 
Ю м ш оқ танглайда ф и б р и н л ан и ш мустаҳкам д еф орм ац и я ҳосил 
қи л ад и , нати ж ад а ю м ш о қ та н гл а й ю қ ори га кўтари л ад и , бу-


62
Огиз бўш лит шиллиқ қавати ва лаб касалликлари
р у н -ю тқ и н йўли с и қи л ад и . А йрим ҳолларда ю м ш о қ тан гл ай
қисқариб кетади.
М ах о вн и н г би рл ам ч и ҳоси лалари , ас о са н , т и л н и н г и л д и ­
зида н то учигача тил д ев о р и н и н г ўрта чизиғида ж ойлаш ади. 
Т ил и н ф и л т р а ц и я л а н а д и , й ў ғо н л аш ад и , к аттал аш ад и , н а т и ­
ж ада ти л н и харакатлан ти ри ш қи й и н л аш и б , н утқ туш унарсиз 
бўлиб қолади. Т и л н и н г и н ф илтратланган ю засида турли кат­
таликд аги дўм боқчалар ҳосил бўлади, л ек и н улар кен г а со с­
л и , ясси ю зали ш аклда ж ойлаш ади. Д ўм боқчалар ю заси ял ти - 
р о қ эп и тел и ял ар б илан қо план ган ( “ кум уш ли” тил). Д ўм б оқ- 
чалар сони кўпайиш и ва улар қ ўш и л и ш и (маховли тил) н а ти ­
ж асида тил деворида вал и кси м он д ўппайиш кузатилиб, ўрта- 
сида ё р и қ ч и зи қ ўрни п айдо бўлади. Тилдаги дўм бокдар аста- 
секи н туш иб кетиб, яра ҳосил қилади. Ҳ осил бўлган яра ти ш - 
л и , т и л и н га н , и .н ф и лтрац и ял и қ и р р а л а р га эга б ўл и б, ю зага 
тарқдлади. Яра туби унча чуқур бўлмай, туби ғадир-будир кўкиш 
караш билан қопланган. Бир қанча ҳолатларда, бу яралар қўш и- 
ли б , ю пқа кўкиш караш билан қоп л ан ган яра ю заси н и ҳосил 
қилади. Я ра ўрнида кў ки ш -о қи ш рангли ва я л ти р о қ ю зали ч ан- 
ди кд ар ҳосил бўлади.
М аховни 

Download 13,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   52   53   54   55   56   57   58   59   ...   313




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish