Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент тиббиет академияси

ЖИНСИЙ АЪЗОЛАРНИНГ БОЙЛАМ АППАРАТИ ВА КИЧИК ЧАНОҚ КЛЕТЧАТКАСИ
Аёллар жинсий аъзоларининг одатдагича, типик равишда жойланишига қуйидаги омиллар ёрдам беради: жинсий аъзоларнинг тонуси, жинсий аъзолар орасидаги ўзаро муносабат, диафрагма, қорин девори ва чаноқ тубининг келишиб ишлаши, бачадонни кўтариб турадиган, мустаҳкамлайдиган ва ушлаб турадиган аппаратлари.
Бачадоннинг кўтариб турадиган аппарати бойламлардан иборат, булар қаторига думалоқ, сербар жуфт бойламлар, воронка-чаноқ бойламлари ва тухумдонларнинг ўз бойламлари киради. Думалоқ бойламлар бачадон бурчакларидан, бачадон найларининг олдинги томонидан чиқиб, чов канали орқали ўтади ва қов бирлашмаси соҳасида бирикиб, бачадон тубини олдинга тортиб туради (бачадон антеверзияси). Сербар бойламлар бачадонни кичик чаноқда маълум ҳолатда ушлаб турадиган асосий бойламлар бўлиб, қорин пардасининг қўшқават варақлари кўринишида бачадон қовурғаларидан чиқиб, чаноқнинг ён деворларига боради. Бойламлар варақлари орасида бачадон ёни клетчаткаси бор. Сербар бойламларнинг давоми бўлмиш воронка-чаноқ бойламлари най воронкасидан чаноқ деворларига боради. Тухумдонларнинг ўз бойламлари орқа томонда ва бачадон найларининг чиқиш жойидан сал пастроқда бачадон тубидан тухумдонларга бирикади.
Мустаҳкамловчи аппаратига думғаза-бачадон бойламлари, асосий бойламлар, бачадон-қовуқ ва қовуқ-қов бойламлари киради. Думғаза-бачадон бойламлари бачадон танасининг бўйнига ўтиш соҳасида орқа юзасидан бошланиб, иккала томондан тўғри ичакни ўраб ўтади ва думғазанинг олдинги юзасига бирикади. Бу бойламлар бачадонни бўйинига орқага тортиб туради. Асосий бойламлар бачадоннинг пастки бўлимидан чаноқнинг ён деворларига қараб боради, бачадон-қовуқ бойламлари ҳам бачадоннинг пастки бўлимидан бошланиб, олдинги томонга, қовуққа қараб боради, сўнгра қовуқ-қов бойламлари тарзида симфизга қадар давом этади.
Бачадоннинг тутиб турувчи ёки таянч аппаратига чаноқ тубининг уч қават мускуллари ва фасциялари киради .
Бачадон ён бўлимларидан тортиб, чаноқ деворларигача бўлган камгакни бачадон ёни – параметрал клетчатка (параметрий) эгаллаб туради, бундан томир ва нервлар ўтади Параметрал клетчаткадан ташқари паравезикал (қовуқ ёни), паравагинал (қин ёни) ва параректал (тўғри ичак ёни) клетчаткаси ҳам чаноқ клетчаткаси таркибига киради.