Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тошкент фармацевтика институти

Иккилама қоғоз хроматограммаси варианти
Бу усул аралашмаси энг қулай (оригинал) усул ҳисобланади. Бунда аниқланувчи модда аралашмаси тўрт бурчак шаклидаги хроматографик қоғоз варақнинг бир бурчагига нуқта холида шимдирилган, бир системада хроматограмма бошқа модда жойлашиши таркибига асосланган холда иккинчи эритувчига бошқа қирғоғи бўйича жойлаштирилади. Бунда биринчи галда олинган хроматограмма доғлари бошланғич нуқта холатида бўлиб, иккинчи эритувчида қайтадан тақисимланади. Хроматографик қоғоз қуритилиб, сўнг аниқловчи реактив пуркалади ва рангли доғлар ҳосил қилинади.
Масалан: Ғе⁺³, Со⁺², Мn⁺², Al⁺³, Bi⁺³, Aq⁺ ионлари аралашмасини битта эритувчи қўллаб бир йўла бир-биридан ажратиб бўлмайди. Қўзғалувчи фаза сифатида бутил спирти билан HCNS аралашмаси қўллангач СО⁺², Ғе⁺³, Cd⁺² ионлари Rf =0,98 масофасида умумий доғ ҳосил қилади. Хроматографик қоғоз ёнбошлатиб бошқа пиридин сақлаган системага тушурилса, бу ионлар бир-биридан ажралади.
2 - Rf= 0,2 - Мn⁺², Al⁺³,
3 - Rf= 0,8 - Bi⁺³, Aq⁺ катионлари доғи
4 - Rf= 0,98 - Ғе⁺³, СО⁺², Cd⁺²
Биринчи старт нуқтаси
Стрелкалар қўзғалувчи фаза йўналишини кўрсатади.
Радикал қоғоз хроматографияси
Аниқланувчи модда аралашмаси айлана диск холидаги хроматографик қоғоз марказига нуқта бўйича қўйилади ва шу ерга осма пилик орқали қўзғолувчи фаза доимий шимдириб турилади. Моддалар аралашмаси айлана бўйича шимилиб ажралади.
Хроматограмма қоғоз радуси бўйлаб қирқиб олинади ва ҳар бир сектор айрим реактивлар билан ишлов берилиб, модда аниқланиши мумкин.
Калонкали қоғоз хроматографияси
Бу усулда хроматографик тақсимланиш хроматографик қоғоз айланмаси бўйлаб бажарилади. Аниқланувч модда аралашмаси хроматографик қоғоз айланмаси бўйлаб шимдирилади ва шу йўсинда қўзғалувчи эритувчи шимдирилади. Тажриба охирида қоғоз айланмаси ёзилади ва хроматограмма асосида ҳар бир модда айрим-айрим ўрганилади.