Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

O‘q skeleti. Baliqlarning o‘q skeleti tog‘ay yoki suyakdan tashkil topgan umurtqa pog‘onasidan iborat. Umurtqa pog‘onasi ikki qismga: gavda va dum bo‘limiga bo‘linadi. Baliqlarning umurtqa pog‘onasi butun tanasi bo‘ylab, boshidan to dum suzgich qanotigacha cho‘zilib boradi. Baliq rivojlanayotgan paytda uvildirig‘ida (ikrasida) uning bo‘lg‘usi umurtqasi o‘rnida xorda bo‘ladi. Keyinchalik xorda atrofida umurtqalar hosil bo‘ladi. Voyaga yetgan baliq umurtqalari orasida xordaning faqat kichikroq tog‘aysimon qoldiqlari saqlanib qoladi. Har bir umurtqa tanadan va yuqoriga uzun o‘simta bilan tugallanadigan ustki yoydan iborat bo‘ladi. Ustki yoylar yig‘ilib, orqa miyajoylashgan umurtqa kanalini hosil qiladi. Tanasining gavda qismidagi umurtqalarga yon tomondan o‘tkir uchli qovurg‘alar birikadi. Dum bo‘limida o‘simta bilan tugallanadigan pastki yoy bo‘ladi.
Amfibiyalar – suvda va quruqlikda yashashga moslashgan dastlabki umurtqali hayvonlardir. Quruqlikda yashovchi umurtqalilar filogenezini tushunish uchun ularni atroflicha o‘rganish katta ahamiyatga ega.
Amfibiyalar devon davrining oxirlarida paydo bo‘lgan va umurtqalilardan birinchi bo‘lib quruqlikka chiqa boshlagan. Ularning ajdodlari panja qanotli baliqlardir. Amfibiyalarda xorda faqat embrional taraqqiyotning dastlabki bosqichlarida mavjud bo‘lib, keyinchalik umurtqa pog‘onasi bilan almashadi.
Umurtqa pog‘onasida yangi – gavda, dum bo‘limlari bilan bir qatorda boshlang‘ich holatdagi bo‘yin va dumg‘aza bo‘limlari tafovut etiladi. Atigi bitta umurtqadan tarkib topgan bo‘yin qism boshning harakatchanligini ta’minlaydi. Dumg‘aza qism orqa oyoq skeleti uchun tayanch vazifasini o‘taydi. Umurtqa pog‘onasi to‘qqizta umurtqadan iborat bo‘lib, ularning bittasi bo‘yin, yettitasi tana va bittasi dumg‘aza umurtqasidir. Dum sohasida alohida suyak – urostil bo‘ladi.