Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

Кома холатига тушган беморларга шошилинч тез тиббий ёрдам курсатиш.

Кома бу-ўткир церебрал етишмовчилик бўлиб, ҳушнинг, ҳаётий муўим аъзолар бошқарилишининг бузилиши билан кечадиган симптомлар йиғиндисидан иборат паталогик ҳолат ҳисобланади.
Этиологияси. Бирламчи- инсультлар, бош мия жароҳатлари, бош мия инъфекциялари(менингит, энцефалит ва бошқ.), бош мия ўсмалари, иккиламчи-эндо ва экзо заҳарланишлар, қандли диабет, постгепоксик энцефалопатиялар, температура ўзгаришлари, энергетик бузилишлар.
Халқаро келишув ҳайати(Лондон 1995) томонидан ишлаб чиқарилган ва таклиф этилган

1. 
   Сомноленция- (карахтлик)- уйқу ҳолати, беморни қийинчилик билан уйғотиш мумкин,саволларга кечикиб жавоб беради ва дарҳол уйқуга кетади.
   
2. 
   Сопор (ступор)- ҳушнинг чуқур бузилиши, оғриқли таъсиротлар ва қиқириқларга кўз очиш, гапириш ва бошқа ҳаракатлар билан жавоб беради. Баъзан эса беморлар узоқ вақт қотиб туриб қоладилар.
   
3. 
   Хушнинг хиралашуви- бемор баъзан чуқур уйқуда бўлади, баъзан ўйғоқ, таъсирчан, жаҳилдор бўлади.
   
4. 
   Ҳуўнинг ўткир ва ним ўткир хиралашуви- беморларнинг хотираси бузилади, кун қисимларини нотўғри қабул қилади, буйруқларни бажаришда қийналади.
   
5. 
   Целирий- тўлиқ дезориентация, доимий қўрқув,таъсирчан, кўрув ва эшитув галютинациялари, агривсив, гумондор бўлиб қолади. 4-7 кун давом этади. Делерий бош мияда чуқур арганик ўзгаришлар борлигидан дарак беради.Кўпроқ алкаголь истемол қиладиган ва каллагенозли беморларда учрайди.
   

Кома I (юзаки)- ҳушнинг йўқлиги, беморни умуман ўйғотиб бўлмайди.Оғриқли таъсиротларга ҳаттоки, координациялашмаган, оёқ- қўл букиш ёки ёзиш билан жавоб берувчи дистоник ҳаракатлар, лекин кўзини очмаслиги. Кўз рефлекслари: целиар, корниал, қорачиқ рефлексларининг сақланганлиги, орал автоматизим ва паталогик товон рефлексларининг пайдо бўлиши, чаноқ аъзолари рефлексларининг йўқлиги, нафас ва қон томир тизими томонидан енгил бузилишлар бўлиши мумкин.
Кома II (чуқур) Ҳушнингйўқлиги, ҳимя тонусларининг бўлмаслиги, мушак тонусларини бузилиши, пай рефлексларининг пасайиши, кўз рефлекслари паст ёки умуман чақирилмайди, чуқур нафас бузулишлари, баъзан стонпан нафассақланган, юрак қон-томир тизими декомпенсацияси.
Кома III (терминал)- аганал ҳолат, тўлиқ атония, арефлекция, икки томонлама мидриаз,витал функциялар сунъий бошқарилади. Шошилинч ҳўлати амалиётида катта ёшли беморларда ҳуш бузилишларининг чуқурлик даражасини Глазко Питебург шкаласи бўйича аниқланади. Ёш болаларда Апгар шкаласи бўйича аниқланади.