Ўзбекистон республикаси соғЛИҚни сақлаш вазирлиги тиббий таълимни ривожлантириш маркази

Геморрагик шок.
Геморрагик шок қисқа муддат ичида айланаётган қон ҳажмининг 10—20% ва ундан ортиқ миқдорда йўқотилиши оқибатида келиб чиқади. Шокнинг оғирлик даражаси йўқотилган қон миқдорига ва қон оқиш даврига боғлиқ. Бемор қисқа муддат ичида қанча кўп қон йўқотса, шок шунча оғир ўтади, бундан ташқари беморнинг ёши, ёндош касалликлари ҳам катта аҳамиятга эга. Ўткир қон йўқотиш. Қон йўқотиш — организмнинг қон кетишдан кейин содир бўладиган мослашиш реакциялари ҳамда патологик реакциялар ривожланиши билан характерланадиган ҳолатидир. Қон йўқотишнинг сабабларига қарамай (ички ёки ташқи қон кетиш, операция вақтида, травмалари ёки патологик жараёнда ва ҳ.к.) уларнинг умумийлаштирувчи патогенетик белгилари мавжуд. Улар қон йўқотиш миқдори ва организмда содир бўладиган ўзгаришларда оғирлик даражасида қараб намоён бўлади . Қон йўқотиш турлари ва бунда организмда бўладиган ўзгаришларнинг оғирлик даражалари бўйича классификацияси қон йўқотиш миқдорига ҳамда организмда бўладиган ўзгаришларнинг чуқурлигига қараб берилган. Юзага чиқадиган ўзгаришлар биринчи ўринда қон кетишнинг массивлигига, тезлигига ва компенсатор механизмлар самарадорлигига боғлиқдир.
Патофизиологияси. Геморрагик шок патогенези асосида қуйидаги асосий механизмлар ётади: Айланаётган қон хажмининг (АҚҲ) нисбий ва мутлоқ камайиши, микроциркуляциянинг чуқур бузилиши. Юрак зарб ҳажмининг камайиши. Ўпка капиллярлари диастолик ёпилиши босимининг камайиши. Симпатоадренал реакцияси. Периферик томир қаршилигининг ортиши. Юрак насоси функсиясининг камайиши. Тўқималар гипоксияси, ацидоз миқдорининг ортиши. 10% дан кўп ҳажмда қон йўқотилганда юракка қайтувчи веноз қон ҳажмининг ва қоринчалар босимининг камайиши юрак зарб ҳажмининг камайишига — кам қон ҳайдалиши синдроми ривожланишига олиб келади. Кам қон ҳайдалиши синдроми вақтинчалик вазоспазм ва тахикардия билан компенсацияланади. Натижада аорта равоғи, каротид синус ва қон томири деворларидаги хемо, волюмо, барорецепторлар ва юракда п-рецепторлар таъсирланади. Врач тавсияси билан қон ўрнини босувчи суюқликлар ва бошқа муолажала ўтказилади, кўп суюқликлар ичирилади.