‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi umumiy psixologiya

55D evidM ayers.  “Psixologiya”.  Minsk,  2008.  414-bet.
Til  -   bizning  so‘zimiz  va 
fikrimiz  mazmunini  yetka­
zish  uchun  ulami  qay  tarzda 
uyg‘unlashtirishimizning  hosi- 
lasi bo‘lib, bizning fikrlarimiz- 
ni,  qarashlarimizni  ifodalashga 
ko‘maklashadi. Til fonema deb 
nomlanuvchi  asosiy  nutqiy  to- 
vushlar;  qiymatning  elementar 
qismlari  -   morfema;  gramma­
tikani tashkil etuvchi semantika 
(mazmun)  va  sintaksis  (so‘z 
tartibi  to‘g‘risidagi  bo‘lim)dan 
iborat.
165

---

ko‘rsatadi.  Shubhasiz, ta’lim bizning so‘zlash va fikrlash kuchimizni, 
qobiliyatimizni oshirish imkoniyatiga ega. Biroq fikrlash jarayoni ak- 
sariyat holda so‘zsiz olib boriladi.
Tafakkur va til o‘zaro o‘ta jumboqli tarzda chatishib, qo‘shilib, birikib 
ketgan jarayondir. Psixologlar oldida turgan “birinchi bo‘lib nima paydo 
bo‘lgan tafakkurmi yoki til?” -  degan savol go‘yoki “tovuq oldin paydo 
bo‘lganmi  yoki  tuxum?”  tarzidagi  savollar  turidan  biri  bo‘lib,  muhim 
masala hisoblanadi. Balki g‘oyalarimiz aw al paydo bo‘lib, keyin ulami 
so‘zda ifodalashimizni kutar? Yoki bizning fikrlarimiz so‘zga kiydirilgan 
va ularsiz mazmunga ega emasdir?56