Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi

2. 3. Madaniyatlararo muloqotni o‘rganishdagi uch yondashuv

Madaniyatlararo muloqotni o‘rganishda uchta: funksional, izohlovchi (interpretiv) va tanqidiy metodologik yondashuv shakllandi. Ushbu yondashuvlar insonning tabiati, uning fe’l-atvori va bilimlari haqidagi turli tasavvurlarga asoslanadi¹⁰.

Funksional yo‘ndashuv. 1980-yillarda yuzaga kelgan funksional yo‘ndashuv sotsiologiya va psixologiyaning metodlariga asoslanadi. Mazkur yondashuvga ko‘ra, har qanday xalqning madaniyatini turli metodlar yordamida tasvirlash mumkin. Shuningdek, madaniyatdagi har qanday o‘zgarishni ham tasvirlash va o‘lchash mumkin. Madaniyat insonning fe’l-atvori va muomalasini belgilaydi. Shuning uchun ularni ham tasvirlash va oldindan aytish mumkin bo‘ladi. Funksional yo‘ndashuvning asosiy maqsadi – kommunikatsiyaga madaniyat ta’sirinining xususiyatini ko‘rsatishdir. O‘zaro aloqadagi tomonlarning madaniy farqlarini qiyoslash kommunikatsiyaning muvaffaqiyati yoki muvaffaqiyatsizligini aytib berish imkonini beradi.

Komunikatsiyaga moslashish nazariyasi funksional yo‘ndashuvning natijasiga aylandi. Binobarin, madaniyatlararo muloqot vaziyatlarida kishilar ko‘pincha o‘zlarining kommunikativ fe’l-atvor modellarini o‘zgartirib, suhbatdoshlarining muloqot modeliga moslashadilar. Bunda kommunikatsiya usulining o‘zgarishi bamaylixotir, erkin muloqot chog‘iga yoki suhbatdoshlar o‘rtasida katta farq kuzatilmagan holatlarga nisbatan tezroq yuz beradi.