Zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi urganch davlatuniversiteti

Tuzuvchilar:
D.T.YuldashevO‘zbek tilshunosligi kafedrasidotsenti,filologiya fanlari
doktori
S.S.Ro‘zimboyev- O‘zbek tilshunosligi kafedrasidotsenti,filologiya fanlari
nomzodi.
D.K.Xudayberganova - O‘zbek tilshunosligi kafedrasi o‘qituvchisi


Taqrizchilar:
A.I.Primov - O‘zbek tilshunosligi kafedrasi mudiri,filologiya fanlari
nomzodi, dotsent.


B.Qilichev - BuxDU O‘zbek tilshunosligi kafedrasidotsenti,filologiya
fanlari nomzodi
UrDU Filologiya fakulteti dekani: _______________ D.Q.G‘ayipov.
2021- yil “___” ________

O‘zbek tilshunosligi kafedrasimudiri: ____________ A.I.Primov.

2021-yil “___” ________

Fan/modul kodi 300.3HO‘AT15M		O‘quv yili 2021-2022	Semestr 3-4	ESTS - KREDITLAR 15
Fan/modul turi Majburiy		Ta’lim tili O‘zbek		Haftadagi dars soatlari 5-4-5
1	Fanning nomi		Auditoriya mashg‘ulotlari (soat)	Mustaqil ta’lim (soat)	Jami yuklama (soat)
2	Hozirgi o‘zbek adabiy tili		145	165	300

I. Fanning mazmuni
Fanni o‘qitishdan maqsad – bo‘lajak filologlarga hozirgi o‘zbek tilining lisoniy qurilishi va imkoniyatlari hamda ularning nutqiy qo‘llanilishi masalalari bo‘yicha ilmiy-nazariy ma’lumot berishdan iborat.
Fanni o‘qitishning vazifasi – talabalarni hozirgi o‘zbek tili nazariyasi va amaliyotiga oid bilimlar bilan qurollantirish, ta’lim oluvchilarda qayd etilgan masalalar bo‘yicha bilim, ko‘nikma va malakalarni shakllantirish vazifasini bajaradi.


Fanga ajratilgan soatlarning semestrga taqsimlanishi

Semestr	Jami auditoriya mashg‘uloti	Ma’ruza	Amaliy mashg‘ulot	Seminar mashg‘ulot	Mustaqil ta’lim
III	60	20	20	20	90
IV	75	25	24	26	75

II. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg‘ulotlari)

№	Ma’ruzalarmavzulari	Mavzuning mazmuni III semestr	Sоatlar hajmi	Adabiyotlar
		2-Modul. O‘zbek tili morfemikasi va derivatsiyasi
1.	O‘zbek tili morfemikasi.	Morfema morfemika birligi sifatida. Morfemaning leksemaga munosabati. Morfemaning xususiyatlari, variantlari, tiplari: derivatsion va grammatik morfemalar. Derivatsion morfemaning turlari. Grammatik morfemaning turlari: lug‘aviy shakl hosil qiluvchi morfemalar, sintaktik shakl hosil qiluvchi morfemalar. Morfemalarda shakl va ma’no munosabatlari. Morfema lisoniy imkoniyatlarining nutqiy voqelanishi, unga ta’sir qiluvchi lisoniy (leksik, sintaktik) va nolisoniy (nutqiy vaziyat, sharoit, shaxsiy sifatlar va b.) omillar.	2	[1, 4, 7, 8, 10]
2.	O‘zbek tili derivatsiyasi va so‘z yasalishi	O‘zbek tili derivatsiyasi va so‘z yasalishi. So‘z yasash qolipi. So‘z yasash qolipi UMIS, yasama so‘z AHVO sifatida. So‘z yasash qolipining turlari: unumli va unumsiz, mahsuldor va kammahsul qoliplar. Yasama so‘zlarning xususiyatlari, tiplari va turlari. Yasama so‘z taraqqiyotida ixtisoslashish, soddalashish, tublashish hodisalari. So‘z turkumlarida yasalish va yasama so‘zlarning leksemalashishi. So‘z turkumlarining ko‘chishi. So‘z turkumlarida transpozitsiya, konversiya va polifunksionallik.	2	[1, 4, 7, 8, 10]
		3-Modul. Hozirgi o‘zbek tili morfologiyasi
3.	Grammatik shakl, grammatik ma’no va grammatik kategoriya	Grammatikaning tarkibiy qismlari. Morfologiya, grammatik shakllangan so‘z uning birligi sifatida. O‘zbek tilida leksemani grammatik shakllantiruvchi vosita va uning turlari. Grammatik ma’no, uning turlari: morfologik va sintaktik ma’no, umumiy, oraliq va xususiy grammatik ma’no, kategorial, yondosh va hamroh ma’no, ularning xususiyatlari va turlari. O‘zbek tili grammatik (morfologik) kategoriyalari va ularning turlari: lug‘aviy shakl hosil qiluvchi kategoriyalar, lug‘aviy-sintaktik shakl hosil qiluvchi kategoriyalar, sintaktik shakl hosil qiluvchi kategoriyalar.	2	[1, 4, 7, 8, 10]