O‘zbekiston Respublikasi Oliy va O‘rta maxsus ta’lim vazirligi Islom Karimov nomidagi toshkent davlat texnika universiteti “Elektronika va avtomatika» fakulteti “Ishlab chiqarish jarayonlarini avtomatlashtirish» kafedrasi
“Soxaning texnologik o'lchashlari va asboblari” fanidan
‘’O’zgaruvchan tok polyagrafyasi’’ mavzuda MUSTAQIL ISH
Bajardi: III kurs sirtqi
S28-19 TJIChAB (o‘zb) guruhi talabasi
Nomozov Jasurbek
Qabul qildi: Ortiqov Ebek
Reja Kirish
Asosiy qism
1.1.Polyagrafik o’lchovlar
1.2.Voltometrik polagrafya
1.3.O’zgaruvchan tok polagrafyasi
Xulosa
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati
Kirish Har qanday o’lchash qurilmasida o’lchash axborotini o‘zgartirish zarurligi nazarda tutiladi. Bu ishni bajaradigan elem entlar o‘lchash o‘zgartgichlari deyiladi. Kirishiga oichanayotgan fizik kattalik keladigan o‘zgartkich birlamchi va oichash signallarini o ‘zgartirishni amalga oshiradiganlari oraliq o ‘zgartgich deb yuritiladi. Texnologik parametrlarni oichash uchun qurilgan ko‘pgina zamonaviy qurilmalar birlamchi o‘zgartgich, ikkilamchi asbob va ularni ulovchi aloqa yoilaridan tashkil topgan tizimlardan iborat. Birlamchi o‘zgartgich oichash joyiga yaqin o‘rnatiladi. U nazorat qilinayotgan muhit ta’sirida boiadi va oichanayotgan kattalikni boshqa fizik tabiatga ega boigan (elektrik, pnevmatik, gidravlik) aloqa yoilari bo‘yicha boshqarish shchitiga o‘rnatilgan ikkilamchi asbobga uzatish uchun qulay boigan signalga o‘zgartirishga moijallangan. Umumiy ko‘rinishda birlam chi o ‘zgartgich sezgir elem entdan va uzatuvchi o ‘lchash o ‘zgartgichidan iborat b o ia d i. Sezgir element oichanayotgan parametrni qabul qiladi va uni boshqa fizik tabiatli signalga o‘zgartiradi. Agar bu signal masofaga uzatishga qulay bo‘lsa, unda u aloqa yo‘li bo‘yicha ikkilamchi asbobga uzatiladi va u bilan olchanadi.Zamonaviy o‘zgartgichlar va asboblarning muhim xususiyati ularning chiqarish signallarining bir xillashtirishdir. Bu oichov vositalari o‘zaro almashinuvchanlikni, markazlashtirilgan nazorat qilishni ta ’minlaydi va ikkilamchi asboblar turlarini qisqartishga imkon beradi. 0 ‘zgarmas tokning bir xillashtirilgan chiqarish signaliga ega boigan o ‘zgartgichlar eng istiqbollidir. Shu bilan birga o'zgarmas tok kuchlanishining chiqish signaliga, chastotali elektr chiqish signaliga ega boigan o‘zgartgichlar ham qoilaniladi. 0 ‘zgaruvchi tokning chiqish signaliga ega bo’lg an o‘zgartgichlar keng qollanm oqda. Bunday signal yo o‘zaro induksiyaning o‘zgarishi ko‘rinishida, yoki o‘zgaruvchan tok kuchlanishining o‘zgarishi ko‘rinishida namoyon boiadi. Kimyo sanoatida bir xillashtirilgan pnevmatik chiqish signaliga ega boigan o‘zgartgichlar qoilaniladi.. Bosimni oichash uchun oichash komplekt. Chiziqli siljishni bir xillashtirilgan chiqish signaliga o ‘zgartirish uchun differensial-transformatorli va magnit-kompensatsiyali o‘zgartkichlar keng qollana boshlandi. Burchak siljishlarni o‘zgartirish uchun ferrodinamik va chastotali, kuchlarni o‘zgartirish uchun kuch kompensatsiyali (elektr va pnevmatik) o‘zgartgichlar qulay. 0 ‘zgartgich turi o‘zgartirilayotgan signali n g ko‘rinishi va aloqa y o li bo‘yicha uzatiladigan signalning berilgan ko‘rinishiga bogiiq (tok, kuchlanish, bosim va hokozo.) 1922 yilda J. Geyrovskiy tomonidan taklif qilingan, u suvli eritmaga botirilgan simob tomchisiga qo'llaniladigan kuchlanishning sirt tarangligining kattaligiga ta'sirini o'rganganida ("elektrokapillyar effekt" deb ataladi). U tomchi orqali o'tadigan tokning kattaligi eritmaning tarkibiga bog'liqligini payqadi. Ushbu g'oyani yakunlab, u simob tushish elektrodida oqimning kuchlanishga bog'liqligini o'lchashga asoslangan usulni yaratdi. Olingan bog'liqliklar, oqim kuchlanish egri chiziqlari yoki voltammogrammalar eritma tarkibiga bog'liq bo'lib, eritma tarkibidagi mikroifratlarni bir vaqtning o'zida sifat va miqdoriy tahlil qilish imkonini beradi. Usul uchun 1959 yilda SSSRda polarografiya usulining birinchi tadqiqotchisi Evgeniya Varasova edi. Chexoslovakiyada professor J.Geyrovskiyning assistenti bo‘lib ishlagan, Leningradga qaytgach, uning “Polarografik usul. Nazariya va amaliy qo‘llash”. 1938 yilda UNKVD LO Maxsus Troykasi Yevgeniya Varasova San'at bo'yicha hukm qilindi.
