O‘TA fakulteti 5111200 – Oʻzbek tili va adabiyoti (sirtqi) taʼlim yoʻnalishidagi III kurs 301-307 guruh talabalari uchun “UMUMIY PSIXOLOGIYA” FANIDAN MUSTAQIL TA’LIMNI TASHKIL ETISH BO‘YICHA USLUBIY KO‘RSATMALAR 6-semestr
№
Mustaqil ta’lim mavzulari
Dars soatlari hajmi
6-semestr
1
Psixik rivojlanishning asosiy qonuniyatlari
2
2
Perinatal va chaqaloqlik davrida psixofiziologik rivojlanishga xos xususiyatlari
2
3
Tugʻilish davri inqirozi
2
4
«Tirilish kompleksi»
2
5
Gudaklik davrida psixik rivojlanishda kattalar bilan emotsional muloqotning ahamiyati (emotsional deprivatsiyaning salbiy oqibatlari).
2
6
Ilk bolalik davrida psixik rivojlanish xususiyatlari
2
7
Ilk bolalik davrida oʻz-oʻzini anglashning rivojlanishi va 3 yosh inqirozi
2
8
Maktabgacha yosh davrida psixofiziologik taraqqiyotning umumiy tavsifi
2
9
Oʻyin maktabgacha yoshdagi bolaning etakchi faoliyati sifatida (oʻyin faoliyatining mohiyati, turlari, bilish jarayonlari va shaxs taraqqiyotiga tаʼsir koʻrsatish mexanizmlari, oʻyinchoqning bola psixik rivojlanishiga tаʼsiri muammosi)
2
19
Maktabgacha yosh davrida bilish jarayonlari va nutqning rivojlanishiga xos xususiyatlar
Ommaviy psixologik hodisalar (vahima, mish-mishlar va h.k.) haqida tushuncha
2
26
Tаʼlim jarayonida oʻquv motivatsiyasi va uni boshqarish muammosi
2
27
«Tarbiyasi qiyin» oʻquvchilar bilan ishlashning psixologik asoslari
2
28
Pedagog shaxsi va unga qoʻyiladigan talablar
2
29
Pedagogik jamoaning psixologik xususiyatlari
2
Jami 62 soat
Talabalar mustaqil ishlarining mazmuni va asosiy shakllari «Umumiy psixologiya» fani boʻyicha talabalar mustaqil ishlarini tashkil etish ularda psixologik bilim, dunyoqarash, ijtimoiy faollik va mustaqil fikrlashni shakllantirishga qaratilgan tadbirlar tizimini oʻz ichiga oladi. U oʻquv rejasi va fanlar dasturlarida koʻzda tutilgan zarur bilimlar va koʻnikmalarning talabalar tomonidan oqilona, kam vaqt va kuch sarflab oʻzlashtirilishini ta’minlaydi.
Umumiy psixologiyani oʻqitish jarayonini takomillashtirish talabaning qiziqishlarini, anglash faolligini va mustaqil ishlarini rivojlantirish yoʻnalishida boradi, bunda ijodiy fikrlash, mustaqil oʻqish, koʻnikma va layoqatlari shakllanadi.
Talaba mustaqil ishi – muayyan fandan oʻquv dasturida belgilangan bilim, koʻnikma va malakaning ma’lum bir qismini talaba tomonidan fan oʻqituvchisi maslahati va tavsiyalari asosida auditoriya va auditoriyadan tashqarida oʻzlashtirishiga yoʻnaltirilgan tizimli faoliyatdir.
Mustaqil ishni bajarishdan asosiy maqsad – «Ijtimoiy-gumanitar fanlar» kafedrasi professor-oʻqituvchilarining bevosita rahbarligi va nazorati ostida talabalarni semestr davomida fanni o‘zluksiz oʻrganishini tashkil etish, olingan bilim va koʻnikmalarni yanada mustahkamlash, kelgusidagi darslarga tayyorgarlik koʻrish, aqliy mehnat madaniyatini, yangi bilimlarni mustaqil ravishda izlab topish va qabul qilishni shakllantirish hamda ushbu tariqa universitetda raqobatbardosh kadrlarni tayyorlashga erishishdan iborat.
Mustaqil ish uchun beriladigan topshiriqlarning shakli va hajmi, qiyinchilik darajasi semestrdan-semestrga koʻnikmalar hosil boʻlishiga muvofiq ravishda oʻzgarib, oshib borishi lozim. Ya’ni, talabalarning topshiriqlarni bajarishdagi mustaqilligi darajasini asta-sekin oshirib, ularning topshiriqlarni bajarishga tizimli va ijodiy yondohishga oʻrganib borishi kerak.
“Umumiy psixologiya” fani boʻyicha talabalar mustaqil ishini tashkil etishda talabaning akademik oʻzlashtirish darajasi va qobiliyatini hisobga olgan holda quyidagi shakllardan foydalanish mumkin:
seminar mashgʻulotlariga tayyorgarlik koʻrib borish;
amaliyotdagi mavjud muammoning yechimini topish boʻyicha keyslar yechish;
ma’lum mavzular yuzasidan rsixologik testlar interpretastiyasi.
Talabalarning mustaqil ishi ta’lim va tarbiyaning shunday vazifalariga boʻysundirilganki, butun oʻquv jarayoni toʻlaligicha talabalar tomonidan faol, ongli, puxta va tizimli ravishda fan asoslarini oʻzlashtirish va ularda iqtisodiy dunyoqarashni shakllantirish imkonini beradi. Bu vazifalar ta’lim jarayoni va shaxsni shakllantirish qonuniyatlarini bilmasdan va foydalanmasdan turib hal qilinishi mumkin emas. Ularning mazmuniga qisqacha toʻxtalib oʻtamiz.
Oʻquv jarayonining ajralmas tarkibiy qismi boʻlgan umumiy psixologiya fani boʻyicha mustaqil ishlar koʻproq referatlar qoʻrinishida boʻlib kelmoqda. Referat talabalar ilmiy ishlarining birinchi shaklidir. Talabalar ilmiy ijodi oʻquv jarayonlaridan biri sifatida oʻqitish, bilim berish va tarbiyalash vazifalarini bajarishda oʻz xususiyatlariga ega. Talaba tadqiqot faoliyatiga jalb qilinib, ilmiy adabiyotlar bilan ishlash, statistik va boshqa materiallarni yigʻish, qayta ishlash va tahlil qilish koʻnikmalariga ega boʻladi, oʻrganilayotgan hodisani tanqidiy baholashga oʻrganadi, nazariyani amaliyot bilan bogʻlaydi va h. k.
Agar referat tayyorlashning darslik boʻyicha tayyorlangan seminar mashgʻulotidagi chiqishga qaraganda mazmun va sifat jihatdan yuqoriligi hisobga olinsa, referat shubhasiz katta foyda keltiradi. Talaba auditoriya oldida referatda bayon qilingan qoidalarni himoya qilishga, yoqlashga tayyorlanishi kerak, umumiy psixologiyani oʻrganishda bu muhim ahamiyatga ega.
Referat - bu talabalar mustaqil ishlarining samarali shakllaridan biridir. Mazkur shakl talaba tomonidan referat mavzusini tanlash, unda yoritiladigan masalalar mazmunini oldindan rejalashtirish, referatni tayyorlash va muhokama qilishning barcha bosqichlarida kafedra professor-oʻqituvchilarining tashkiliy-uslubiy yordami va maslahati asosidagina samarali amalga ohishi mumkin. Bu yerda oʻqituvchi tomonidan talabalarning referat ishlariga rahbarlik qilish qanchalik batafsil va malakali amalga oshirilganligi va referatlarga talablar mezoni qanchalik toʻgʻri qoʻyilganligi albatta, hal qiluvchi ahamiyatga ega. Topshiriq talabalarning referat yozish koʻnikmalarini, ilmiy qiziqishlari va bilim darajasini hisobga olgan holda berilishi juda muhim.
Koʻrgazmali vositalar tayyorlash. Talabaga muayyan mavzuni bayon qilish va yaxshiroq oʻzlashtirish uchun yordam beradigan koʻrgazmali materiallar tayyorlash vazifasi topshiriladi. Mavzu oʻqituvchi tomonidan aniqlanib, talabaga ma’lum koʻrsatmalar, yoʻl-yoʻriqlar beriladi. Koʻrgazmali vositalarning miqdori, shakli va mazmuni talaba tomonidan mustaqil tanlanadi. Bunday vazifani bir mavzu boʻyicha bir necha talabaga yoki talabalar guruhiga topshirish ham mumkin.
