Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

azob,  qora  o„q,  silqib  oqayotir,  ko„ksingizni 

teshgan,  armonim,  yurak  qonim

  kabi  lingvistik  birliklar  urush  stimul  so‗ziga 

bog`lanadi va urush stimulining mazmun-mohiyatini ochib berishga xizmat qiladi.  

 

Qishloq ko‗chasida zanjiday qaro  

 

Olov bolaligim yugurayotir. 

Zanjiday  qaro,  olov  bolalik

  kabi  metaforik  ma`no  ifodalagan  birikmalar 

hamda  yugurayotir  so‗zi  ham  urushga  bevosita  bog`liq  sanaladi.  Urush  stimuli 

tasavvur qilinganda yuqoridagi salbiy ma`no ifodalovchi birliklar ham o‗z-o‗zidan 

ongda eslanadi, bu holatlarni esa shoirimiz E.Vohidov mahorat bilan tasvirlagan.  

Assotsiativ  maydon  bir-biri  bilan  assotsiativ  bog`langan  (bir-birini  yodga 

tushiruvchi)  til  birliklarining  yig`indisi  bo‗lib,  bir  sathga  yoki  turli  sathga  oid 

---

367 

 

birliklar munosabatidan tashkil topadi. [2; 59] She`riy asarlardagi lisoniy birliklar 

ham inson xotirasida turli assotsiativ qatorlarni yodga soladi.  

Xulosa  qilib  shuni  aytishimiz  mumkinki,  E.Vohidovning  Nido  dostonida 

bevosita  hamda  bilvosita  urush  stimuli  bilan  bog`lanuvchi  birliklar  mohirona 

qo‗llangan  bo‗lib, bu  holat  ham  dostonning  tabiiyligini  va  ta`sirliligini  oshirishga 

xizmat qilgan.  

Foydalanilgan adabiyotlar: 

1.  Iskandarova  Sh.  O`zbek  tili  leksikasini  mazmuniy  maydon  sifatida 

o‗rganish  (shaxs  mikromaydoni):  Filol.  fan.  dok.  …  diss.  avtoref.  –  Toshkent. 

1999. – B. 43.  

2. Lutfullayeva D. E. Assotsiativ tilshunoslik nazariyasi. Toshkent. Meriyus, 

2017.  

3. Nurmonov  A. Lingvistik ta`limotning yangi bosqichi. Tanlangan  asarlar. 

III jild. – Toshkent: Akademnashr, 2012 – 376 b. . 

4.  Iskandarova  Sh.,  Hoshimova  N.  Nutq  jarayonida  assotsatsiyalarning 

voqelanishi // AnDU. Ilmiy xabarlar. Andijon, 2010. - № 2. – B. 85-88.