Ruhlar isyoni
» dostoni yuksak badiiyati bilan ajralib turadi. Nazrul
Islom XX asr boshlarida she`riyatga chaqindek yaraqlab, momaqaldiroqdek
gulduros bilan kirib kelgan va Kunchiqish poeziyasi taraqqiyotida o‗chmas iz
qoldirgan isyonkor shoir edi. U da‘vatkor she`rlari bilan butun Hindistonni larzaga
solgan, iste`dodi va hayotini vatani ozodligi, xalqlar birdamligi, erki va baxti
yo‗lida fido etgan dovyurak shoirdir. Bosqinchilar va ularning mahalliy
yaloqxo‗rlari qilgan adoqsiz tazyiq va qiynoqlar hali o‗ttiz beshga ham kirmagan
isyonkor va bo‗ysunmas shoirni ayni ijodi qaynagan paytda aqldan ozdiradi.
Oradan yillar o‗tdi, mustamlakachilar shoirning vatanidan quvildi. Mamlakat
mustaqillikka erishgach, bir vaqtlar tahqirlangan, jabrlangan shoir qadr topadi, el
ardog‗iga sazovor bo‗ladi. Ammo endi u bularni bilmas, chunki uni aqlidan
ayirgan edilar. Nazrul Islom yurtidagi o‗zgarishlarni sezmay, shu ahvolda yana
qirq yil yashaydi.
Dostonda Nazrul Islom fojiy qismatini, shoirning iste`dod va jasorati unga
qanchalar qimmatga tushganini, qalbidagi alam-iztirobu tug‗yonlarni butun
keskinligi bilan tasvirlanadi. Ayni vaqtda, muallif Nazrul Islom hayoti va qismatini
ko‗rsatish asnosida o‗zini qiynab kelgan armonli o‗ylaru ko‗ngil dardlarini ifoda
etadi. Doston haqsizlik va adolat, istibdod va erk orasidagi mangu kurashda
iste`dod egasining o‗rni haqidagi falsafiy mushohadalar bilan boshlanadi. Chin
iste`dod egasining tabiati yaralishdan adolatsizlik, nohaqlik, istibdodga qarshi
12
isyondir. Hamma narsaga chidashi va ko‗nikishi mumkin bo‗lgan iste`dod zo‗rligu
istibdodga chiday olmasligini shoir g‗oyat ta`sirchan ifoda etadi:
Bu dunyoning quvonchi kam,
Dardu g‗ami ziyoda.
Ammo g‗amdan qochmoqning ham
Tadbiri ko‗p dunyoda.
...Lek olamda bir dard borki,
Unga sira najot yo‗q.
Bu azobga kim duchorki,
Unga kun yo‗q, hayot yo‗q.
Bu mashaqqat ichgan bilan
Dil tubiga cho‗kmaydi.
Uni hech kim yuragidan
Hech kimsaga to‗kmaydi.
...U jon bilan ketsa dildan,
Sukut qolsa yurakda,
Odamzodning ruhi bilan
Yashayberar falakda.
Bu – shoirning dilin ezgan
Istibdodning dardidir.
Yurakdan qon bo‗lib sizgan
Iste`dodning dardidir.
Iste`dodli bo‗lish yoki bo‗lmaslik odamning ixtiyorida emas. U kishiga
Yaratgan tomonidan qilingan inoyat, ulkan mas`uliyat va tayin etilgan qismatdir.
Shu bois iste`dodli shaxsning Haqni qaror topdirish uchun kurashishi tabiiy holdir.
Iste`dodning istibdodga chiday olmasligiga sabab istibdod zamirida adolatsizlik va
zulm borligidir. Shuning uchun ham dostonda alohida ta`kidlanadiki:
Kuy, g‗azali odamzodning
Darddir, ezgu armondir.
Yaralishdan iste`dodning
Tabiati isyondir.
Shoir yurak – pok tilagi,
Imonidir basharning.
Armon to‗la yurakdagi
Isyonidir basharning.
Nazrul Islom dunyoga shoir bo‗lib, ya`ni basharning pok tilagi, imoni,
armon to‗la yurakdagi isyoni bo‗lib kelishi bilanoq elning ozodligi uchun mas`ul
edi. Ozodlikka chiqishi lozim bo‗lgan yurt isyonkor shoirga muhtoj edi. Chunki
«
Do'stlaringiz bilan baham: |