Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

Elimov!-  deydigan  bola  bo„lishi  uchun 

“Bolamov!”- deydigan el bo„lishi kerak

‖,- der edilar. Shoir ana shu haqiqatni:  

Shoir bo‗lsang bo‗lsin qalbing 

Elga qurbon bo‗lgulik. 

Shoir bo‗lsang, bo‗lsin xalqing 

Senga qalqon bo‗lgulik 

deya  poetik  ifoda  qiladi.  Chindan  ham  shoirdan  fidoyilik  talab  qiladigan  xalq 

fidoyi shoiriga qalqon bo‗la olishi ham lozim. 

E.Vohidovning  «

Arslon  o„ynatuvchi

»  she`ri  –  XX  asr  o‗zbek  milliy 

poeziyasining  jiddiy  yutuqlaridan  biri.  Bu  she`r  qaramlik,  mutelik  va  erksizlikka 

qarshi o‗tkir poetik aybnomadir. She`rda erksizlik dunyosining shafqatsizligi, kun 

ko‗rish  tashvishi  nafaqat  odamzod,  balki  umuman,  tirik  mavjudotni  har  ko‗yga 

solishi mumkinligi butun keskinligi bilan ko‗rsatiladi. She`rda kishilarni bir-biriga 

ko‗rinmas kishanlar bilan bog‗lab tashlagan ehtiyojning qudrati ochib beriladi.  

She`rda hayvonlar podshosi bo‗lmish qudratli arslonni charsillab yonib turgan 

olov halqa ichidan sakrab o‗tishga majbur qilgan, shunday qudratli jonliqni jisman 

ojizgina  odamga  qaram,  befarq  olomonga  esa  ermak  qilib  qo‗ygan  bilgisiz  kuch 

nima  ekani  haqida  mushohada  yuritiladi.  Muallif  hodisaning  sirtiga  emas, 

mohiyatiga  nazar  tashlaydi.  Chuqur  poetik  tahlil  va  nozik  tasvir  orqali  haqiqiy 

aybdor  tsirk  maydonidagi  arslon  ham,  hayvon  o‗ynatuvchi  ham,  tomoshabin  ham 

emas,  balki  sahna  ortidagi  ayovsiz  hayot  ekani  ko‗rsatiladi.  Ularning  biriga 

qamchi, boshqasiga qafas, o‗zgalariga chipta bergan qudrat tirikchilik ekani ta`sirli 

---

10 

 

yo‗sinda  ifoda  qilinadi.  Arslonning  ta‘nalariga  o‗rgatuvchi  bergan  javobning 

ta`sirli ifodasi asar mohiyatini aks ettirishi jihatidan beqiyosdir: 

Netay, men ham egalik qul, 

Boshda xo‗jam bor, 

G‗azab qilsa, 

Ko‗zlarimga dunyo bo‗lar tor. 

Menda-ku dard, iste`dod bor, 

Bor andak sehr, 

Hech bo‗lmasa hayvonotga 

Shafqatu mehr! 

Tomoshagoh egasi kim 

Mening qoshimda! 

Ammo qamchi o‗ynatar u 

Doim boshimda. 

Holatimni tushun, 

Isyon qilma, birodar, 

Charx oldida ikkimiz ham 

Asli barobar. 

...Goh jonimdan o‗tsa zulm 

Na`ra tortaman, 

Lekin bundan 

Faqat boshga balo ortaman. 

She`rning  mana  shu  o‗rinlarida  hayotning  nechog‗lik  chigal  va 

tushunarsizligi, sirtdan qaraganda qudratli hokim ko‗ringan kishining aslida nochor 

mahkum  ekani  g‗oyat  samimiy  aks  ettirilgan.  Asarning  xotimasi  kutilmagan 

darajada hayajonli: 

Bu so‗zlarga chidolmadi,  

To‗lg‗ondi arslon: 

— Bo‗ldi, bas qil!  

Yuragimni qon qilma, inson!  

O‗t olsin bu charxi falak 

Rizqu ro‗zini!.. 

Arslon olov chambarakka 

Otdi o‗zini. 

Bu  satrlarda  ehtiyoj  oldida  odamu  jonliqning  har  ko‗yga  tushishi,  ilojsiz  va 

nochorligi holati o‗ta ta`sirli aks ettirilgan. 

«

Tush

»  she`rida  shoir  odamning  tushi  bilan  uning  arosatdagi  mudroq,  lanj 

o‗ngini  muvoziy  tasvirlaydi.  She`rning  lirik  qahramoni  mudrab  yurgan  elga 

qo‗shilib,  o‗zining  ham  mudragan  ko‗yi  asta  sudralib borayotgani  holatini takror-

takror  tushida  ko‗radi:  «