Zbekiston respublikasi oliy va o ‗ rta maxsus ta`lim vazirligi

[ borliq]-(giperonim)~ tabiat~ osmon~ suv~ havo~ dengiz-(giponim) 

 

 

 

Moviy 

dengiz

 sohillari, 

 

 

 

Lojuvard 

osmon

, 

 

 

 

Jonbaxsh 

havo

, bepoyon 

suv

, 

 

 

 

So‗lim 

tabiat

. 

 

 

 

Yer yuzida jannat bo‗lib 

 

 

 

Yaralgan makon 

 

 

 

Bugun menga orom bermas, 

 

 

 

Bermas halovat. 

 

 

 

Chag‗alaydek charx uradi 

 

 

 

Betinch o‗ylarim, 

 

 

 

Tug‗yon ichra jim kezaman 

 

 

 

Dengiz

 bo‗ylarin [1, 123]. 

Quyidagi  parchada  ifodalangan  giponim-giperonim  munosabatlari  misralar 

mazmunini  boyitishga,  musiqiylik  baxsh  etishga,  emotsional  ruhni  namoyon 

etishga  xizmat  qiladi.  Shu  asosda  shoir  dengiz  tubida  yashiringan  ko‗plab  sir-

sinoatlarga ishora qilgandek bo‗ladi go‗yo:  

---

338 

 

 [adabiy janrlar]-(giperonim)~afsona~ertak~doston~rivoyat-(giponim) 

 

 

 

―Qora dengiz, 

 

 

 

To‗lqinli dengiz, 

 

 

 

Etagingga tutashgan osmon. 

 

 

 

Cho‗kib yotar ostingda cheksiz 

 

 

Afsona

-yu, 

ertak 

va 

doston.

 

 

 

Ne oshiqlar sevgisi bilan 

 

 

Yuragini ko‗mganlar senga. 

 

 

Dengiz, 

 

 

Ko‗hna 

rivoyat

lardan 

 

 

Bittasini so‗ylab ber menga‖. 

 [Sohil bo „yi]-(giperonim)~qoya~ dengiz~ to „lqin-(giponim) 

 

 

 

Tebranadi 

 

 

Ohista 

to„lqin

, 

 

 

Moviy 

dengiz

 tilga kiradi. 

 

 

So‗ylab g‗amli o‗tmish ertagin, 

 

 

Qoya

larga boshin uradi… [1, 124]. 

Asarning  yana  bir  bandida  shoir  lirik  qahramon  kechinmalari  -  erkin, 

shod-xurram, betashvish, baxtiyor damlarining go‗zal manzarasini yaratadi: 

 [bog „]-(giperonim)~gul~ g „uncha-(giponim) 

 

 

 

 Bog„

lar aro xirom etganda

 

Gul

lar unga poyondoz edi. 

G„uncha

 totmay 

Quyosh bo‗sasin, 

Ufq yopmay yuziga alvon, 

Yelkasiga qo‗yib ko‗zasin 

Yo‗l olardi 

Ko‗k chashma tomon [1, 125]. 

Dostonning  keyingi  bandida  esa  shoir  mash‘um  toj-u  taxtlar  hukmron 

davrning azob-uqubatlarini - zolim xonning qo‗lida tutqunlikda ezilgan qizlarning, 

farzandlari  hajrida  ado  bo‗lgan,  xon  zulmidan  jafo  chekkan  onalarning  ahvolini 

giponimiya  munosabati  asosida  tasvirlab,  asar  mazmuniga  davrning  ruhini  ham 

singdiradi;  o‗quvchi  ko‗z  o‗ngida  davrning  jonli  manzarasini  gavdalantirgandek 

bo‗ladi: