. Transformatorlarning tokli kesim himoyalari va ularning ulanish sxemalari
Tokli kesimning ishlash tamoyili va qoʻllanish doirasi
Transformatordan keyingi qisqa tutashuvlarda (K1 nuqta) tokli kesim ishga tushmaydi, chunki tokli kesimning ishlash toki ushbu qisqa tutashuv nuqtasigacha boʻlgan maksimal tokning qiymatidan sozlangan. Shuningdek tokli kesim transformatordan ketuvchi tarmoqdagi qisqa tutashuvlarda (K2 nuqta) ham ishga tushmaydi shu sababli sabr vaqtsiz qilib ishlatish mumkin.
6.20-rasm. T1 transformatorda oʻrnatilgan tokli kesimning ishlash (K3 nuqta) va ishlashmaslik (K1 va K2 nuqta) shartini tushuntiruvchi 10 kV li podstansiya sxemasi.
Tokli kesimning eng muhim xislati tezkorlik hisoblanadi, chunki qisqa tutashuv tokini tezda oʻchirish transformatorning shikastlanish darajasini kamaytiradi, ushbu manbaga ulangan motorlar hamda yuklamalarning (T2, M1, M2) normal sharoitlarda ishlash davomiyligini ta’minlab beradi. Shuningdek ta’minlovchi 10 kV li tarmoq uchun uncha katta boʻlmagan sabr vaqtni hosil qilishiga imkon yaratib beradi (6.20-rasmdagi MTH). Tokli kesimning kamchiligi uning ishlash zonasining cheklanganligi hisoblanadi, chunki tokli kesim
transformatorlarning maksimal tokli himoyasini toʻldirish maqsadida qoʻllaniladi. Transformatorlarning differensial himoyasini qoʻllashda tokli kesim ishlatilmaydi.
Tokli kesimnig ulanish sxemalari va ishlash tokining hisobi. Tokli kesimning tanlovchanligi ishlash tokini tanlash orqali ta’minlanadi, ya’ni:
Iish. tk
kzah
(3)
I , (6.29)
k .max.tash.
bu yerda
I
(3)
k .max. tash.
- transformatordan keyingi uch fazali qisqa tutashuv
tokining maksimal qiymati, ya’ni tokli kesimning ishlash zonasiga kirmaydigan qisqa tutashuv tokining transformatorning yuqori kuchlanish tomoniga (tokli kesim
oʻrnatilgan tomonga) keltirilgan qiymati, A;
kzah
- zaxira koeffitsiyenti, uning
qiymati ishlatilgan tok relelarining turiga bog’liq. Zaxira koeffitsiyentining qiymatini 6.1-jadvaldan olish mumkin.
6.3-jadval Sabr vaqtsiz tokli kesim uchun zaxira koeffitsiyentining qiymati
Relening
turi
|
Himoyalanayotgan qurilma
|
liniya
|
transformator
|
РT-40
|
1,2-1,3
|
1,3-1,4
|
РT-80
|
1,5-1,6
|
1,6
|
Tashqi qisqa tutashuv toki
(3)
I
k.max.tash.
energotizimning maksimal ish holati
davrida K1 nuqtagacha qarshiliklar eng kichik boʻlishi mumkin boʻlgan holatda aniqlanadi (6.20-rasm). Tokli kesimning ishlash tokini (1) ifoda orqali aniqlashda 10 kV kuchlanish tarafdagi transformatorlarni kuchlanish ostida ishga tushirish natijasida hosil boʻluvchi magnitlovchi tokning sakrashidan himoya ishga tushmaydigan qilib sozlanadi.
Tokli kesimdagi tok relelarining ishlash (oʻrnatma) toki quyidagicha
aniqlanadi:
Ir. ish
Iish. tk ksx ntt
, (6.30)
bu yerda
Iish. tk
tokli kesimning ishlash toki (6.20) ifoda orqali aniqlanadi, A;
ksx
simmetrik holatdagi sxema koeffitsiyenti boʻlib ushbu koeffitsiyent reledagi
tokning tok transformatorning ikkilamchi tokidan necha marta kattaligini
koʻrsatadi;
ntt
- transformatorning yuqori kuchlanish tarafidagi tok
transformatorning transformatsiya koeffitsiyenti.
Tok transformatorlarning toʻliq boʻlmagan yulduz ulanishli sxemasida
barcha qisqa tutashuvlar uchun
ksx
1 (6.21 a-rasm).
6.21-rasm. Transformatorlarning tokli kesimida maksimal tok relelarining ulanish sxemalari
Ikki fazani toklar ayirmasiga ulanishli tok transformatorlar sxemasida
(6.21,b-rasm) simmetrik yuklamalarda va uch fazali qisqa tutashuvlarda
ksx 3 ,
lekin ikki fazali A-B va B-C qisqa tutashuvlarda
ksx
1. Ushbu tok
transformatorlarining ulanish sxemalarini solishtirish natijasida xulosa shuki,
agarda
Iish.tk
va ksx
oʻzgarmagan hollarda 6.21,b – rasmdagi sxemadagi tok
relelarining ishlash toki (6.21) ifoda boʻyicha 6.21,a – rasmdagi sxemaga nisbatan 1,73 marta kattadir. Ushbu nisbat sezgirlik koeffitsiyentini hisoblashda juda muhim ahamiyatni kasb etadi. Sezgirlik koeffitsiyenti quyidagicha aniqlanadi:
ksez
I (2)
r . min
Ir. ish
, (6.31)
bu yerda
I
(2)
r.min
- himoyalanayotgan transformatorning yuqori kuchlanish
tomonidagi chiqishlaridagi ikki fazali qisqa tutashuv vaqtida reledagi minimal
tokining qiymati (6.21-rasmdagi K nuqta); ifoda orqali aniqlanadi.
Ir.ish
- relening ishlash toki (6.30)
Sezgirlik koeffitsiyenti taqriban ikkiga teng boʻlishi kerak.
1, a rasmdagi sxema uchun ikki fazali qisqa tutashuvning barcha turlarida hamda 6.21, b rasmdagi sxemadagi A – B, B – C fazalardagi qisqa tutashuvlarda
ksx
1, shundan kelib chiqadiki :
I (2)
3 I (3)
I
(2)
r.min
q . t . min q . t . min
, (6.32)
nt.t
2 nt.t
bu yerda
I
(3)
q.t.min
- energiya tizimning maksimal qarshilik holatidagi
himoyalanayotgan transformatorning yuqori kuchlanish tomonidagi chiqishlardagi uch fazali qisqa tutashuv vaqtidagi birlamchi tokning minimal qiymati.
Do'stlaringiz bilan baham: |