Relening kontaktlari himoya qurilmalarida tokning ishonchli uzilishi va qoʻshilishini ta’min etishlari kerak va shu bilan birga bir necha marotaba harakatlanishga chidamli boʻlishlari zarur.
Kontaktlarning qoʻshilib-uzilishi zanjirning qoʻshilishi va uzilishini ta’minlovchi quvvat Sk bilan shartli ravishda harakterlanadi. Quvvat Sk ning kattaligi operativ tok manbaining kuchlanishi U bilan kontakt ruxsat beruvchi eng
katta tok Ik ning koʻpaytmasi shaklida topiladi.
Sk=U Ik (5.11)
Relening chulg’amlari uni harakterlovchi tok va kuchlanishning kattaligiga mos keladigan issiqlikka chidamli boʻlishi kerak va shu bilan birga mos boʻlgan iste’mol qiluvchi quvvat Sr=Ur Ir ga toʻg’ri kelishi kerak.
Iste’mol qilinayotgan quvvat Sr relening qoʻzg’aluvchi sistemasini
harakatga keltiruvchi chulg’ami magnitlovchi kuchining miqdoriga bog’liq.
Elektr magnit relelar
2) Ishlash prinsipi. 5.15-rasmda elektr magnit relelarning asosiy uch xil turi berilgan.
Har bir rele oʻz ichiga elektrmagnit 1 (oʻzak va chulg’amdan iborat), ferromagnit materialdan yasalgan harakatlanuvchi yakor 2, harakatlanuvchi kontakt 3, harakatlanmaydigan kontakt 4 va teskari ta’sir etuvchi prujina 5 ni oladi.
1)
5.15-rasm. Elektr magnit relelarining konstruktiv turlari: 1-tortiluvchi yakorli; 2-buriluvchi yakorli;3-koʻndalang harakat qiluvchi yakorli
Elektr magnit chulg’amidan oqayotgan tok Ir magnitlovchi kuch (m.k) IrWr ni hosil qiladi. U kuch ta’sirida elektr magnit oʻzakdan, havo oralig’i va yakor orqali oquvchi magnit oqim F hosil boʻladi. Bunda yakor magnitlanadi va elektr magnitning qutbiga tortiladi. Oxirgi holatigacha harakatlangan yakor bilan bog’langan qoʻzg’aluvchi kontakt 4 qoʻzg’almas kontakt 3 ga ulanadi. Yakorning boshlang’ich holati tayanch 6 bilan chegaralanadi.
Poʻlat yakorni elektrmagnitga tortuvchi elektrmagnit kuch havo oraliqdagi magnit oqimining kvadratiga toʻg’ri proporsional.
FE=kF2 , (5.12)
Magnit oqimi va uni hosil qiluvchi tok Ir quyidagicha bog’lanishga ega.
bu yerda Rm – magnit oqimi F oqayotgan yoʻlning magnit qarshiligi; WR – rele chulg’amining oʻramlar soni.
Formulalarni oʻrniga qoʻyib quyidagini hosil qilamiz;
W 2
F
E R 2
I R K I R , (5.14)
R 2 2
M
Buriluvchi yakorli va koʻndalang harakat qiluvchi yakorli relelarda (5.15.b,c rasm) elektromagnit kuch aylanish momentini hosil qiladi:
2
ME FElR K I R , (5.15)
bu yerda lR - F E kuchning yelkasi.
K / va K // koeffitsiyentlar R M ga bog’liq.
Formulalardan koʻrinib turibdiki, tortuvchi kuch FE yoki uning momenti M E rele chulg’amidagi tok I R ning kvadratiga toʻg’ri proporsional va shuning uchun
oʻzgarmas yoʻnalishga ega (ya’ni tokning yoʻnalishiga bog’liq emas). Xulosa shuki, elektromagnit releni oʻzgaruvchan va oʻzgarmas tokda ishlaydigan qilib yasash mumkin.
Do'stlaringiz bilan baham: |