‘zbekiston respublikasi oliv va o rta maxsus ta’lim vazirligi



Download 19,15 Mb.
Pdf ko'rish
bet126/412
Sana15.07.2021
Hajmi19,15 Mb.
#120500
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   412
Bog'liq
Umumiy pedagogika Mavlonova R.A

“Innovatsiya”  so‘zi  ingliz  tilidan  kelib  chiqqan,  uning  taiji- 

masi  “yailgilanish”,  “o‘zgartirish”,  “yangilik  kiritish”  degan 

ma’noni bildiradi.

Innovatsion  jarayonning  mikrostmkturasini  o‘rganib  olishlar 

yangilik kiritishning “hayotiy sikli, (davri)” konsepsiyasini alohida 

ko‘rsatdilar, u yangilik kiritish vaqt davomida o‘tab boradigan jara- 

yon degan fikrdan kelib chiqadi. Bu jarayonda yangilikni yaiatilishi 

va ijro  etilishini ta’minlovchi  faoliyatlami turlarga ajratuvchi bos- 

qichlarga bo‘linadi.  Shu davrga kelib ilmiy adabiyotlarda quyidagi 

innovatsion jarayonni bosqichlarga ajratish sxemasi mavjud:

1.  Yangi  g‘oya  paydo  boiishi  yoki  yangilik  konsepsiyasi 

yuzaga kelish bosqichi; uni shartli ravishda fundamental va amaliy- 

ilmiy  tekshirishlar  (yoki  birdan  paydo  bo‘ladigan)  natijalaridan 

kelib chiqadigan yangilik bosqichi deb ataydilar.

2. Kashf etish vaqti, ya’ni amalga oshgan obyekt, moddiy yoki 

ma’naviy mahsulot na’muna ko‘rinishidagi yangilik yaratish.

3. Yaratilgan yangilikka amaliy ko‘payish topiiib uni qo‘shimcha 

ishlab  mukarnmallashtirish  amalga  oshiriladi;  bu  bosqich  yangilik 

kiritishdan  mustahkam  samaradorlikka  erishish  bilan  yakunlanadi.

181



Shundan so‘ng yangilikning mustaqil mayjudligi boshlanib, yangilik 

kiritish  jarayoni  keyingi  bosqichga  o‘tadi,  bu  bosqich  faqatgina 

yangilikni  qabul  qilish  shartidagina  amalga  oshadi.  Yangilikdan 

foydalanish davrida keyingi bosqichlar ко rinadi.

4. Yangilikning tarqalishi uning yangi sohalarga diffuziyalanib 

(qo‘shilib) keng tatbiq etilishidan iborat.

5. Yangilikning biror sohada hukmron boiishi, bunda xususan 

yangilik o‘z yangiligini yo‘qotib, yangilik sifatida mavjud boimay 

qoladi.

Bu bosqich yangi samarali yangilik paydo boiishi yoki uning 

yanada samarasi bilan almashishi bilan yakunlanadi.

6.  Yangilik  qoilanilishi  doirasi  qisqarib  uning  yangi  mah- 

suldori  bilan  almashadi.  Yuqorida  keltirilgan  innovatsion  jara- 

yonning  bir-birini  vaqt  bosqichida  ketma-ket  almashtirib,  mun- 

tazam  tizim  uning  real  rivojlanib  borishining  soddalashtirilgan 

sxemasini  ifodalaydi.  Biror  aniq  innovatsion  jarayon  bu  bos- 

qichlami o‘z ichiga olib, ular ketma-ketligi va bogiiqligiga so'zsiz 

rioya  qilishi  shart emas.  Yangilik kiritishni yangilikni yaratish va 

tarqatish kompleks va maqsadga muvofiq jarayoni  sifatida qarab, 

uniig  maqsadi  inson  talab  va  ehtiyojlarini  yangi  vositalar  bilan 

qondirish  boiib,  bu  samaradorligi,  muntazam  va  hayotiyligini 

ta’minlovchi  uslub  va  tizimlami  ma’lum  sifatli  o‘zgarishiga  olib 

keladi.  Innovatsion jarayon  boshqa  sitatli  holatga  oiish,  eskirib 

qolgan qoida, vaziyat  va ahamiyatlarni  qayta ko‘rib  chiqish bilan 

bogiiq  boiadi.  Bir  darajali  qator  yangiliklar  (yigindisi) 

umumiyligi innovatsion yaxlitligini tashkil etadi.  Yangilik kiritish 

ichki  mantiq  va  yovnalishlarga  ega  boiib,  u  yangilik  g‘oyasi 

(fikmi) tugilishidan to uning foydalanila boshlanishigacha boigan 

harakterlami rivojlantirish ham innovatsion jarayon ishtirokchilari 

o‘rtasidagi  munosabat  mantigini  ifodalaydi.  Shu  tariqa  yangilik 

kiritish  dinamik  tizim  boiib,  ichki  mantiq  kabi  vaqt  davomida 

qonuniy  rivojlanishi,  uning  atrof muhit  bilan  o‘zaro  bogiiqligini 

ifodalaydi.  Innovatsion  jarayoni  tuzilishi  yangilikning  bir 

bosqichidan ikkinchi bosqichiga o‘tib borishi bilan o‘zgarib boradi. 

Shu bilan birga yangilikning dinamik xususiyatlaridan uning natija- 

yakuni  va  samarasi  bogiiq  boiadi.  Yangilikning  yakunlaganligi



182


yakunlaganligi  yoki  uning  imkoniyatlari  amalga  oshirilganlik 

darajasi  innovatsion  jarayonning  hamma  bosqichlari  qanchalik 

muvaffaqiyatli  o‘tib  borishiga  bog‘liq  bo‘ladi,  Oddiy  ishlab 

chiqarishdan  kengaytirilganiga  o‘tish  keskin  vaziyat  hisoblanadi, 

bu  o‘tish  amaliyotda  ko‘p  hollarda  amalga  oshirilmaydi,  bu  hoi 

qaysi  bir  yangilikning  yakunlanmasligiga  sabab  bo‘lib,  ko‘pgina 

innovatsion muammolar mavjudligini yuzaga keltiradi.

Yangilikning  yakunlanganligidan  uning  samaradorligini 

belgilash kerak,  ya’ni  innovatsion jar ay on  amalga  oshirilayotgan 

tizim,  turli  ko‘rsatkichlarga  yangilikning  amalga  oshirilgan 

imkoniyatlari  ta’sirini  aniqlash mumkin,  shu bilan birga  ulaming 

o‘zaro bog‘liqligi yaqqol ko‘rinadi.




Download 19,15 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   122   123   124   125   126   127   128   129   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish