Ўзбекистон республикаси олий ва урта махсус таълим вазирлиги урганч давлат университети менежмент ва маркетинг кафедраси

8.2-расм. Кооперақиянинг фаолят турига караб турланиши ва хусусиятлари

қишлоқ хўжалиги учун кооперативларнинг асосий аҳамияти нафақат уларнинг ижтимоий интилишларидангина эмас, балки кооперативлар қишлоқ хўжалик ишлаб чиқариш ва бутун агросаноат мажмуининг конқентрақияланиш воситаси ҳисобланади..

Кооперақиялашда тарихий юзага келган майда қишлоқ хўжалик ишлаб чиқарувчиси ва таъминот-сотув тизимли иқтисодий асосланган йирик қайта ишлаш саноати корхоналари уртасидаги қулай уЙҒунлик таъминланади. Буларнинг барчаси йирик бирлашмалар ташкил этилишида, конқентрақия жараёнига кумаклашади. Унинг хусусияти шундаки, фермер хўжалиги мустақиллигини сақлаб қолган ҳолда ишлаб чиқаришнинг юқори самарадорлигини таъминлашга имкон берувчи йирикроқ иқтисодий тўзилмаларга киради. Бу тўзилмалар алоҳида қишлоқ хўжалик корхоналари ҳал эта олмайдиган масалаларни ҳал қилади.
Фермерлик кооперақиясининг ривожланиши жахон амалиётида фаолият турлари бўйича кооперативларнинг : махсулотни қайта ишлаш, сотиш, хизмат курсатиш, ишлаб чиқариш воситалари билан таъминлаш, кредитлаш ва ишлаб чиқариш соҳаларини ривожлантиради. Бундай кооперативлар фермерларга сотув бозорларини ва барқарор нархларни кафолатлайди.
Назорат ва муқокама учун саволлар:

1. 
   Кооперақияга таъриф беринг.
   
2. 
   қишлоқ хўжалигида кооператив муносабатларни ривожлантиришнинг зарурияти нимада?
   
3. 
   Агробизнесда кооперақия муносабатларини ривожлантиришнинг моҳияти нимада?
   
4. 
   Кооперақиянинг фаолият қўламига қараб турланиши?
   
5. 
   Кооперақияни ривожлантиришнинг меъёрий-ҳуқуқий асослари?
   
6. 
   Хориж мамлакатларида кооперақия муносабатлари хақида айтиб беринг.
   
7. 
   Кооперақиявий муносабатларни шакллантиришда ривожланган мамлакатлар тажрибаси?
   

9-МАВЗУ. АГРОБИЗНЕСДА ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ ЖОЙЛАШТИРИШ,
ИХТИСОСЛАШТИРИШ ВА ИНТЕГРАЦИЯ ЖАРАЁНЛАРИ
Режа:

1. 
   Агробизнесда ишлаб чиқаришни жойлаштиришнинг моҳияти.
   
2. 
   Ихтисослашувнинг иқтисодий мазмуни, шакллари ва даражаси.
   
3. 
   Жойлаштириш ва ихтисослаштириш тамойиллари.
   
4. 
   Ихтисослаштириш турлари.
   
5. 
   Ихтисослаштиришнинг иқтисодий самарадорлиги курсаткичлари.
   
6. 
   ИНТЕГРАЦИЯ тушунчаси.
   
7. 
   ИНТЕГРАЦИЯ жараёнларининг иқтисодий моҳияти.
   

Қишлоқ хўжалиги ишлаб чиқариши турли хил махсулот ишлаб чиқарувчи, ўзаро алоқадор тармоқлар мажмуасидан иборат
Қишлоқ хўжалиги тармоқлари Иқтисодиётнинг бошқа тармоқларидан қуйидаги белгилар билан фарқ қилади:

1. 
   ишлаб чикарадиган махсулот турлари;
   
2. 
   ишлаб чиқариш воситаларининг турлари ва ташкилий тўзилиши;
   
3. 
   ходимлар малакаси ва таркиби;
   
4. 
   меҳнатни ташкил этиш ва унга хак тулаш хусусиятлари.