Њзбекистон республикаси олий ва њрта

Bahouddin  Naqshband  (1318-1389  yillar)  naqshbandiya  tariqatining  asoschisidir. 
Bu  ta’limotning  mohiyati  «Dil  —  ba  yoru  dast  —  ba  kor»  shiorida  yaqqol  ifodasini 
topgan.  Inson  Olloh  inoyati  natijasi  bo‘lib,  bu  dunyoni  unutib  qo‘ymasligi  lozim,  uning 
qalbi  doimo  Ollohda,  qo‘li  esa  mehnatda  bo‘lmog‘i  lozim.  U  tasavvufning  barcha 
tariqatlari singari shariat, tariqat, ma’rifat va haqiqat maqomlarini e’tirof etadi. 
Naqshbandning ta’kidlashicha, shariat — ahdga vafo, islomning beshta asosiy talabiga 
rioya  qilish,  dil  va  til  birligi.  Tariqat  esa,  o‘zidan  kechish,  fano  bo‘lishdir.  Haqiqat  — 

---

 
48 
behuda ishlardan uzoqlashish, haq ishlarga bog‘lanish. Demak, shariat — qonun, tariqat — 
yo‘l. Qonun vujud va qalbni tarbiyalaydi. Yo‘l esa ko‘ngilni poklab, ruhni ilohiy quvvatdan 
bahramand qiladi. 
Kubraviya, yassaviya va naqshbandiya ta’limotlari ma’naviyatimiz tarixida juda katta o‘rin 
tutgan.  Ular  ma’naviy  taraqqiyotda  muhim  ahamiyatga  molik  bo‘lib,  o‘z  ta’sirini  haligacha 
yo‘qotmagan. 
Vatanimiz  sivilizatsiyasining  sharq  xalqlari,  arab  madaniyati  va  islom  falsafasi 
rivojiga  ta’siri  nihoyatda  katta  bo‘lgan.  Uning  hududida  arab  xalifaligidan  nisbiy 
mustaqillikka  erishgan  davlatlarning  tashkil  topishi,  xalqimizning  bag‘rikengligi  tufayli 
yangi  marralarga  erishildi.  Dunyoviy  va  diniy  sohalardagi  madaniy-ma’naviy  yuksalish 
mazkur uyg‘onish davrining yorqin timsolidir. «Avesto» an’analari, tabiatni o‘rganishdagi 
yutuqlar,  gumanitar  sohadagi  ijobiy  siljishlar,  SHarq  xalqlari,  arab  madaniyati  va  islom 
falsafasi  rivojiga  samarali  ta’sir  ko‘rsatdi.  O‘sha  davrda  jahon  miqyosida Vatanimizning 
ma’naviy-intellektual  nufuzi  ortib  bordi.  U  jahondagi  yirik  madaniyat  va  ilm-fan 
markaziga aylandi.