Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

M

Q

Р

V





 

Bu yerda: 

V – pul aylanmasi tezligi;  

P – narxning absolut darajasi; 

Q – yaratilgan real mahsulot; 

M – muomaladagi pul miqdori.  

 

 

Pulga  talab  –  bu  pul  muomalasi,  ya‟ni  xo„jalik  aylanmasi  uchun  kerak 

bo„lgan pulga ehtiyojdir 

 

---

 

65 

V

Q

P

М





 

 

Bu yerda:  

Q

P



 – sotiladigan tovarlarning jami bahosi. 

Aytaylik,  quyidagi  tovar  turlari  tegishli  narxlarda  muomalada 

bo„lgan (5-jadval). 

 

5-jadval. 

Pulga bo„lgan talabni aniqlash tartibi 

 

№ 

Tovarlar turi 

Tovarlar 

Tovarlarning jami 

bahosi (p•q) 

Soni (q) 

Narxi, $ (p) 

1. 

Apelsin (kg) 

100 

1 

100 

2. 

Uzum (kg) 

50 

2 

100 

3. 

Kostyum (dona) 

1 

100 

100 

 

Jami 

x 

x 

300 

 

Agar  100  dollar  uch  xil  tovarni  sotishga  muttasil  ravishda  xizmat 

qilsa,  u  holda  100  dollar  jami  300  dollarlik  tovarni  sotib  3  marta 

aylanmada  bo„ladi.  Demak,  tovar  muomalasi  uchun  100  dollar  zarur 

ekan: 

 

100

3

300









V

Q

Р

М

 dollar 

 

Ko„rinib turibdiki, muomaladagi pul miqdori (M) tovarlarning jami 

bahosining  (P 



  Q)  pul  aylanmasi  tezligi  (V)  ga  bo„lgan  nisbatiga  teng. 

Agar V bilan M ning o„rnini almashtirsak, u holda: 

 

3

100

300









M

Q

Р

V

 marta 

 

Keynschilar  pul  miqdoriga  ta‟sir  etuvchi  omillarga  qo„shimcha 

tarzda yana uch omilni ko„rsatib o„tadilar: 

– to„lov uchun pul zarurligi; 

–  har  ehtimolga  qarshi  pulni  vaqtincha  bo„lsa-da,  jamg„arib,  kerak 

bo„lib qolganda birdan ishlatishga intilish; 

– boylikni zarar ko„rish xataridan asrash uchun pul shaklida saqlash. 

Keynschilar  pul  miqdoriga  boylik  egalarining  subyektiv  xatti-

harakatlari, intilishlarini ham ta‟sir etishini inobatga olganlar. 

Eng  so„nggi  nazariyotchilar,  masalan,  monetaristlar  (M.Fridman, 

---

 

66 

AQSh)  pul  miqdoriga  ta‟sir  etuvchi  omillarga  aytilganlardan  tashqari