Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта

[167].  Xalqaro  hisob-kitoblarning  yana  bir  vositasi  bank  cheki 

hisoblanadi. U bankning joriy hisobidan muayyan summani berish yoki 

boshqa  hisobga  o„tkazish  haqida  bankka  berilgan  yozma  farmoyishni 

ifoda  etadi.  Boshqacha  qilib  aytganda,  bank  cheki  uni  yozib  (to„ldirib) 

beruvchi bankning o„z vakillik bankiga uning joriy hisobvarag„idan chek 

---

 

272 

egasiga muayyan summani o„tkazish haqidagi yozma buyrug„idir. 

Veksel  –  bu  muayyan  miqdordagi  qarzni  belgilangan  muddatda 

qat‟iy  to„lash  majburiyati  yuklangan,  qonun  bilan  tasdiqlangan  holatda 

to„ldirib  rasmiylashtirilgan  qarzdorlik  tilxati.  Bank  vekseli  esa  bu 

o„tkazma  veksel  (tratta)  bo„lib,  bank  tomonidan  xorijiy  bank  korres-

pondent schyotiga to„lash uchun beriladi. Bunda xalqaro banklar o„tkaz-

ma  veksellarni  chiqaradi  va  to„lovga  qabul  qiladi.  Trattalar  oq  (ismi, 

familiyasi  yozilmagan)  o„tkazma  yoki  oq  muddatli,  tijorat  va  bank 

trattalari turlariga bo„linishi mumkin. 

Eksport  qiluvchilar  xorijiy  importchilarga  beradigan  tijorat 

veksellari asosida banklar, tovarlar va xizmatlarga haq to„lashi mumkin. 

Agar  oq  tijorat  vekselidan  foydalanilsa,  naqd pulli  hisob-kitob  shakliga 

rioya qilinadi. Agar muddatli trattadan foydalanilsa, hisob-kitob kreditga 

bajariladi. Bank veksellari tijorat veksellariga nibatan kengroq tarqalgan. 

Import  qiluvchilar  bank  veksellarini  milliy  va  xalqaro  banklardan  sotib 

olib,  o„z  qarz  majburiyatlarini  uzish  uchun  eksport  qiluvchilarga 

jo„natadi. 

O„tkazma  veksel  egasi  trassant,  veksel  bo„yicha  qarzdor  trassat 

deb  yuritiladi.  Vekselning  amal  qilish  muddatini  cho„zish  veksel 

prolongatsiyasi  deb  ataladi.  U  qonunga  muvofiq  yoki  qarzdor  va  qarz 

beruvchining o„zaro kelishuviga ko„ra rasmiylashtiriladi.