´збекистон республикаси олий ва ´рта


IY-µишло± х°жалиги учун антибиотиклар ишлаб чи±ариш биотехнологияси



Download 248 Kb.
bet5/8
Sana20.06.2023
Hajmi248 Kb.
#952523
1   2   3   4   5   6   7   8
Bog'liq
КХБОБЫ~1 ММ Кишлок хужалик Битотехнологияси

IY-µишло± х°жалиги учун антибиотиклар ишлаб чи±ариш биотехнологияси.
Маъруза режаси.
4.1.Тетроциклинлар ишлаб чи±ариш.
4.2.Батитрацин ишлаб чи±ариш.
4.3.Гризин ишлаб чи±ариш.
4.4.Гигромицин ишлаб чи±ариш.
4.5.Фитобактериомицин ишлаб чи±ариш.
4.6.Трихотецин ишлаб чи±ариш.
4.7.Эркин ³олда яшовчи азотофиксаторлар.
4.8.Симбиоз ³олда яшовчи азотофиксаторлар.
4.9.Азот ютувчи микроорганизмлар асосида тайёрланган
препаратлар.
4.10.Тупро± биотехнологияси ва унинг вазифалари.
4.11.Тупро±даги биотизимлар.
4.12.Тупро±даги микроорганизмлар фаолиятини бош±аришда
°²итлар ва алмашлаб экиш.
4.13.Мелиоратив тадбирлар ва микроорганизмлар.
4.14.Нитрификацияни пасайиши.
4.15.Тупро± микрофлораси ва гербицидлар.


4.1.Тетрациклинлар ишлаб чи±ариш.
Тетрациклинлар ³ам медицина ³ам озу±а препаратлари ишлаб чи±аришда кенг ±°лланилади. Улар орасида ±ишло± х°жалиги учун 7-хлортетрациклин (1) ва 8 окситетрациклин (2) асосида бир ±атор препаратлар саноат ми±иёсида ишлаб чи±арилади.
Хлортетрациклиннинг саноатидаги продуценти сифатида Actinomyces aurefasiens замбуру²и, окситетрациклинники эса- Actinomyces rimosus ³исобланади.
Саноат ми±иёсда 1кг препаратда 20,40,80 г тоза ³олдаги антибиотик 3,5,8 мкг В 12 витамин б°лган биовит-20, биовит-80 туридаги хлоротетрациклин озу±а препаратлари ишлаб чи±арилмайди.
Бундан таш±ари препаратлар микроэлементлар, ё²лар, о±силлар ва минерал тузлар бор. Агар рациондаги 1 т озу±ага 15-20 г антибиотикли биовит ±°шилса ³айвонлар °сиши 30гача ошади, озу±а сарфланиши эса °ртача 5-10% камаяди. Препаратлар ±ишло± х°жалиги ³айвонлари ва паррандачиликда °стирувчи стимуляторлар сифатида ±°лланилиб, уларнинг яхши
35
°сиб ривожланиши ва ош±озон-ичак й°ллари ва °пка касалликларининг олдини олувчи профилактик воситалар учун ишлатилади.


4.2.Бацитрацион ишлаб чи±ариш.
Бацилихинлар деб номланувчи бацитрацин озу±а препарати Bac/licheniformis микроорганизммини сунъий °стириш й°ли билан олиниб, сую± озу±а му³итининг ±°ритилгани б°либ, цинкбацинлар ва ³ар хил биологик актив моддалардан ташкил топган. Бацитрацинлар полипептид антибиотиклар б°либ, улар орасидан 10 та индивидуал формалар ажратилган:А, А1, В, С, Д, Е, F1, F2, F3 и G. Бацитрацинлар асосидаги тайёр препарат 37/гача бацитрацин А дан иборат б°либ йи²инди формуласи ±°йидагича –С Н N О.
Бацитрацин озу±а препаратлари 1 кг препаратда 10,20,30, г тоза ³олдаги антибиотикнинг рухли тузи б°лган бацилихин-10, бацилихин-20, бацилихин-30 номлари билан ишлаб чи±арилади. Айёр препарат аччи± таъмли кул ранг-о± рангдан оч-малла ранггача б°лган гигроскопик порошок.
4.3.Гризин ишлаб чи±ариш.
Антибиотиклар гризин стрептотрицинлар группасига таъллу±ли б°либ, у Act/griseus замбуру²ининг ма³сули ³исобланади. Антибиотик кул рангсимон о± рангда жуда гигроскопик сувда ва органик эритувчиларда тез эрийдиган. Граммусбат ва грамманфий бактерияларга замбуру²ларга активлиги ю±ори. Тоза ³олдаги гризин препаратининг активлиги ю±ори даражада б°либ, 1000 ед (мг/л) гача етади.
Озу±а препарати сифатида кормогризин 5,10,40 формаларда ишлаб чи±арилиб улар сари± рангдан т°± жигаргача б°лади ва 1 г тайёр препаратда 5,10,40 г тоза ³олдаги антибиотиклар бор.
4.4.Гигромицин ишлаб чи±ариш.
Гигромицин Б структура формуласи т°ли± ани±ланмаган лекин унинг молекула таркибига атолаза углевод б°лаги ва N-метил 2-дезоксистрептонин киради. Таш±и к°ринишдан о± рангдаги аморф гигироскопик порошок б°либ, сувда эрувчан кучсиз кислотали хусусиятга эга. Унинг тозаланган препарати 1000 мг/л. активлигига эга. У асосан чуч±а ва тову±лардаги аскаридоза касаллигига ±арши профилактикама±садида ±°лланилади. Бунинг учун бу антибиотик гигроветин формуласидаги озу±а препарати сифатида ишлаб чи±арилиб, у 01-малла бирл.(ед) гигромицин Б бор.
36
Бошлан²ич культураси Act/hydroscohicus ³исобланади. Уни агарли му³итда 2-ой хона темпуратурасида (20-210С) са±лаш мумкин.
4.5.Фитобактериомицин ишлаб чи±ариш.
Фитобактериомицин антибиотиги стрепторицинин группасига таалу±ли б°либ, уларнинг к°пчилиги узининг к°п компонентлиги билан ажралиб туради. Тоза ³олда у крем рангидаги аморф порошок б°либ, сувда яхши эрийди, этанол ва метанолда яхши эримайди, к°пчилик органик эритмаларда эса деярли эримайди.
К°пчилик граммусбат ва грамманфий, микроскопик замбуру²ларга нисбатан ю±ори бактериоцид активликка эга. Фитобактериомицин технологияси уни сульфат к°ринишда ажратиб олишни та±оза этади. Фитобактериомицин асосида препаратлар ³ар хил концентрациядаги дуст ва суспенциялар ишлаб чи±арилиб, фитопатоген фасол ва соядаги бактериозга ±арши ишлатилади. У °симлик °сиши учун стимулятор б°либ, унинг ривожланишини тезлаштиради, шу билан ³осилдорликнинг 10-15% ошишига олиб келади.
4.6.Трихотецин ишлаб чи±ариш.
Антибиотик трихотецин кислород гетерциклли бирикмалар группасига кириб, кенг фунгицидли таъсири ва кам токсинли эканлиги билан характерланади. Трихотецин сувда кам эрувчан, органик эритмаларда яхши эрийди, ±издиришга ва кислота таъсирига чидамли. Бу антибиотикнинг продуценти Trichothecium roseum замбуру²и ³исобланади. Ишлаб чи±аришда замбуру²ни ±°йидаги бир неча стадияларда к°пайтирилади: аввалам бор маточьнуй колбаларда ундан кейин ва экиш аппаратларда. Тайёр ³олдаги намланувчан порошок ³олдаги трихотецин крем рангида б°либ, 10% грихотецин, 3% ОП-t эмульгатор ва 87% каолиндан иборат. Трихотецин тамаки бодринг, мевали ва узумли мучнистуй роса касаллигига ±арши ва донли экинларнинг илдиз чириши касаллигига ±арши ±°лланилади.
4.7.Эркин ³олада яшовчи азотфиксаторлар.
Тупро±да °тадиган асосий жараёнлар биологик жараёнлардир. ´симликлар ³аётида микрорганизмларнинг роли бе±иёсдир. £ар иккаласи орасида °заро ало±адорлик тупро± унумдорлигига таъсир к°рсатади. £ар бир °симлик °зи учун микроб ценозинин ташкил ±илади ва илдиз атрофида т°планган микрорганизмларга °з таъсирини курсатади. ´симлик ³аёт даврида илдиз атрофига ³ар хил органик ва минерал моддалар
37
ажралади. ´симликларнинг вегетация даврида унинг илдизи, илдиз сочлари (кокиллари) ³осил ±илади ва уларни ташлаб юборади, бу эса эпидермис ³ужайраларнинг °ликларидир. Бу ва бош±а бир ±анча элементлар микроблар учун ози±а б°либ ³измат ±илади. Б°ларнинг ³аммаси °симлик тарига хусусиятларга ва ³.к. ±араб °зига хос б°лган микроорганизмлар т°плами ва уларнинг ми±дорини ³осил ±илишга сабаб б°лади.
Микроорганизмларнинг ³аётий фаолияти °з навбатида °симликнинг илдиздан ов±атланиш шароити ва унинг ³осилдорлигини белгилаб беради. Шуни ³ам айтиб °тиш лозимки, к°п сонли жониворлар орасида °симликка ³измат ±илиб унинг ³осилдолрлигини оширадиганлари ³ам, °симлика зарар етказадиганлари ³ам учрайди. Худди мана шунинг узи микробли препаратларга зарурият т°²диради ва фойдали микроорганизмлар асосида препаратлар тайёрлаш технологиялар яратила бошлади.
´симликнинг азотли озу±асини ошириш ма±садида уч хил микроб препаратлари ишлатилади: нитрагин-туганак бактериялар асосида тайёрланган препарат, асосан дуккакли °симликларни ози±лантириш учун ишлатилади: азотобактерин-азотобактериялар асосида тайёранган препаратлар ва диаотроф микроорганизмлар ассоциациаси тайёрланган препаратлар, охирги икки препарат дуккакли б°лмаган °симликлар учун ³ам фойдали.
Фосфобактерин ва микоризо ³осил ±илувчи замбуру²лар асосида тайёрланган препаратлар, °симликни фосфорни у²итлар б°лган мухтожликни ±ондириш учун ишлатилди.
4.8.Симбиоз ³олда яшовчи азотфиксаторлар.
Азот ³осилдорликни белгиловчи асосий элементлардан бири. ´симликда у о±сил, хлорофилл, аминокислоталар-6 амидлар, алкалоидлар ва бир ±атор бош±а моддалар таркибига киради. ´симликнинг азотга б°лган му³тожлигини барг чи±арадиган даврга, яъни °симлик °сишини биринчи даврига т°гри келади. Азот °симликка биринчи навбатда минерал ³олатда, нитратли ва аммоний тузлар (NО3 аниони ёки NН4 катиони) ³олатида сурилади. Бу бирикмалар тупро±даги органик моддаларни минералланиш жараёнида, минерал °²итлар билан °²итлантириш ³аводаги бирикмаларнни ём²ир ор±али ювилиши мома±алдиро± натижасида ³осил б°лган азотли бирикмаларни ч°киши ор±али ва Х.к. й°ллар билан дастлаб тупро±±а эса °симликка етиб боради.
38
Тупро±ни азот билан таъминловчи асосий манбаи –атмосферадаги молекуляр азотни биологик ютиш й°лидир. Маълумки молекуляр азот °симлик томонидан т°²ридан-т°²ри ±абул ±илина олмайди. Планетамизда молекуляр азотни ютиш нитрогеназа ферменти синтез ±ила оладиган микроорганизмлар иштирокида олиб борилади холос.
Нитрагин-жахонда биринчилардан б°либ, туганак бактериялар асосида тайёрланган биопрепаратлардир. 1888 йил М.Бейеркнинг томонидан тоза ³олда ризобийлар авлодига мансуб туганак бактерия ажратиб олингандан кейин, бу бактерияларни туганак ³осил ±илишдаги роли ва дуккакли °симликларни азот билан таъминлаши мумкинлиги ³а±ида фикр °й²онди.
Туганак бактериялар °зига хос микроорганизмлар б°либ, уларни биологияси сапрофит ³олатда тупро±нинг таъсирида ва °симлик билан симбиоз ³олатда °рганилган.
4.9.Азот ютувчи микроорганизмлар асосида тайёрланган препаратлар.
“Нитрагин” номи билан биринчи препарат 1896 йил Германияда тайёрланган. £озир бу номли препарат унлаб мамлакатларда ишлаб чи±арилишига ±арамасдан, °збекистонда бу препаратни чел элда валюта ³исобига сотиб олади. Масалан, Андижон вилоятида соя етиштириш учун препарат АµШ дан ³арид ±илинади. Чет элдан келтирилган биопрепаратларни узига яраша камчиликлари борлиги т°²рисида ю±орида айтиб °тган эдик. 1997 йилдан бошлаб УзФА микробиология институтида соя °симлигига специфик б°лган биопрепарат “микробли °²ит” номи билан чи±арила бошлади. Дастлабки синовлар препарат таъсирида соянинг дуккаклар ³осил ±илиши анча ошиб, ³осилдорлиги к°тарилгани ³а±ида далолат бериб турибди.
Нитрагин ерда янги дуккакли °симликлар экилганда ва бу ерда бош±а дуккаклилар б°лмаган шароитда жуда катта фойда келтириш ани± б°лди. Аксинча, агар беда экилган майдонга соя экиладиган б°лса ³уч ±андай туганак ³осил б°лмайди ва ³осилдорлик ³ам кам б°лади. Узо± ишлатилиб келинган ва дуккакли °симликлар экилиб келинган ерларда нитрагин ишлатиш анча муаммо, чунки бундай тупро±ларда туганак бактерияларни шу °симликка хос ва тупро±ка мослашган штаммлари т°планиб ±олган б°лади. Бундай тупро±ларга ±°шимча бактериялар солиш керакми, бундай технология и±тисодий самара берадими?
39
Академик Е.Н.Мишустин ра³барлигида к°п йиллар мобайнида олиб борилган тад±и±от асосида бу саволларга ижобий жавоб бериш мумкин.


4.10.Тупро± биотехнологияси ва унинг вазифалари.

Тупро± ³осилдорлигини ташкил эитш ва бош±аришда биологик омилларнинг роли биринчидан б°либ тупро±шунослик фанининг асосчилари В.В.Докучаев, П.А.Костучев ва В.Р.Вильямсонлар ба³олаб берганлар.


Улар тупро± ³аётида биологик бирикмаларнинг роли жуда ³ам катта эканлигини исботлаб берадилар. Бу ²оя кейинро± С.Н.Виноградовский, Е.Н.Мишустин, М.М.Кононова, Д.Г.Звягинцев, В.Т.Емцев, Д.Н.Никитин ва бош±а олимларни изланишларида °з ривожини топди ва анча-мунча ани±лик ³ам киритди. Айни±са Е.Н.Мишустин, Д.Г.Звягинцев, В.Т.Емцев ва бош±алар тупро± ³осилдорлигига микроорганизмларнинг роли бе±иёс эканлигини исботлаб бердилар ва шу туфайли микробиокимё асослари тиклана бошлади.
£озирги ва±тда микрорганизмлар °зларининг фаолияти ва массаси билан тупро± ³осилдорлигини белгилашда асосий роль уйнаши ани± б°либ ±олди. Шундай экан, ³ар хил ±ишло± х°жалиги тизимида тупро± ³осилдорлигини ошириш ва уни са±лаб туриш, бу жараённи бош±ариш к°п маънода, тупро±да микробиологик жараёнларни бош±ариш билан узвий бо²ли±.
µишло± х°жалик экинларидан унумли ³осил олиш жараёнини ва тупро±да микробиокимёвий жараёнларни бош±ариш ±ишло± х°жалик фанида янги й°налиш-тупро± биотехнологиясини пайдо б°лишига олиб келди. Бу й°налиш тупро± шароитида микроорганизмлар таркибини °рганиш ва бош±ариш муаммоларига асосланган б°либ, микроорганизмлар фаолиятини бош±ариш ва улар томонидан олиб борилаётган метаболик реакцияларни, ±ишло± х°жалик экинлари ³осилдорлигини оширишга йуналитиришни та±оза этади. Тупро± биотехнологияси фанининг асосий муаммоси-тупро±да, айни±са °симликлар ризосфераси ва ризопланида °тадиган микробиологик жараёнларни бош±аришдир. Бу муаммо, фа±атгина маълум бир белгиланган шароитда, маълум таркибига эга б°лган микроблар ассоциациясини ташкил ±илиш билан белгиланади.
40
4.11.Тупро± микроб ценози – биологик тизимдир.
Табиатда содир б°ладиган бир ±атор му³им во±еалар –биогеоценоз, тупро±даги органик моддаларниминераллаштириш, уларнинг ³аётий зарур биологик (модда алмашинуви) жараёнларда иштирокини белгилаш., микроб ценози (маълум шароитдаги микроорганизмларнинг таркиби ва фаоллиги) билан белгиланади.
Тупро± микрофлорасини ани±лашда, уларнинг таркиби ва °зига хослигини белгилашда антропоген таъсирлар шароитида °згриши ва бош±а бир ±атор шароитларда микробнинг тузилиши ва фаоллиги (фенкциясига) асосий белгиловчи омил б°либ хизмат ±илади.. микроорганизмларнинг сони ва сифатини микроскоп остида, динамикада та³лил ±илинганда уларнинг доимий эмаслиги ва ва±ти-ва±ти билан °згариб туриши исботланган. Микроб массасининг тез °згарувчанлик даври, муътадиллашиб (стабилизация) бориши билан алмашиб туради. Бош±ача ±илиб айтганда бир ва±тда микроб массаси тез °згаради, баъзи-бир ва±тда эса °згармасдан туради ва ³.к.
Тупро±нинг микроб ценози (таркиби)- бу биосферанинг узига хос реактив компонентидир. Унинг ю±ори реактивлиги физиологик хилма-хиллиги, °сиш тезлиги, полифункционаллиги, о±ибат натижада эса модда алмашинуви, минерализацияланиши жараёнидаги бе±иёс иштироки билан белгиланади.
Микроб ценози-микроблар классификациясининг катта бир б°лаги сифатида бир хил шароитда яшаб турган микроорганизмлар т°дасидир. Микроорганизмлар учун °та зарур шароитлар: - микроклимат, сув режими, тупро±нинг геологик тузилиши ва озу±а моддалари ³исобланади. Шу ва бош±а омиллар ³исобидан микроб ценози маълум биоценоздаги органик ва минерал моддалар трансформациясида хам биологик ва нобиологик моддаларни биосферада °заро таъсирида иштирок этади.
µис±а ±илиб айтганда – микроорганизмлар доимий равишда таш±и му³итга таъсир ±иладиган ва унинг таъсири остида б°ладиган тирик организмлардир.
4.12.Тупро±да микроб ценозлари фаолиятини бош±ариш. Органик ва минерал °²итлар; алмашлаб экиш.
Тупро±даги микробиокимёвий жараёнларнинг фаоллигини ва тупро± унумдорлигини оширишнинг асосий й°лларидан бири органик ва минерал °²итлардан фойдаланиш, нордон

41
тупро±ларни о³аклантириш ва алмашлаб экишни т°²ри й°лга ±°йишдир.


´²итлар таъсирида тупро± микрофлорасининг ³аётий режими °згариб боради. Дастлаб °²итланган тупро±да микробиологик жараёнлар тезлашиб боради. Асосий физиологик гурух микроблар билан бирга нитрофикация ва целлюлоза парчаловчи микроорганизмлар фаоллиги ошиб боради. Бу эса тупро±да аминокислоталар, ферментлар фаоллигининг ошишига олиб келади. Узо± ва±т, сурункасига минерал °²итлардан фойдаланган тупро±ларда микробиологик жараёнлар сусайиб борайверади. К°п йиллик кузатувлар натижасида гунг ва инерал °²итлардан баробар фойдланганда тупро±даги микробиологик жараёнлар узо± ва±т ошиб боргани кузатилади.
Минерал °²тларнинг ю±ори дозаси тупро±даги баъзи –бир физиологик гуру³ микроорганизмларни, хусусан аэроб азот ютувчи ва анаэроб сульфатредукция ±илувчи гуру³ларнинг фаолияти сусайиб кетишига олиб келади.
Органик °²итлардан ало³ида ва минерал °²итлар билан бирга узо± муддатда ишлатиш натижасида Л.А.Карягина шундай хулосага келади: “минерал °²итларни тупро± микрофлорасига таъсири бир ±атор омилларга, хусусан °симлик вегетация даврининг оби³авосига ³ам бо²ли± б°лади”. Шундай б°лишига ±арамасдан, минерал °²итларга нисбатан органик °гитлар тупро± микрофлораси ва унинг фаоллиятига к°про± ±илади. Аммонификация ва нитрофикация ±илувчи бактериялар сонининг ошиши, торф-гунг ва NРК биргаликда ишлатилганда кузатилган. ´збекистон шароитида ³ам, тупро± турларига ±араб, ма³аллий °²ит ва NРК биргаликда ишлатилса, ³амда нордон тупро±лар °з ва±тида о³аклантирилса ма±садга мувофи± б°лар эди.
4.13.Мелиоратив тадбирлар; органик моддаларни минералланиш муаммолари, уни са±лаш й°ллари.
Тупро±нинг мелиоратив ³олатини яхшилаш уни агрокимёвий хусусиятини хусусиятини тузатиш, хусусан, орагник °²итларни ва гумин кислотасининг умумий ми±дорини оширишга олиб келади. Азот ва углерод моддаларнинг трансформациясида ±атнашган микроорганизмларни сони ва сифати яхшиланади.
Мелиорация турлари: гидромелиорация, кимёмелиорация, ±уритиш мелиорацияси ва ³.к.
´збекистонда де³±ончилик ±илиб келаётган тупро±лари тизимга солиб, уларда микроорганизмларнинг тар±алиши,
42
тупро± унумдорлигига таъсирини ³амда бунга мелиоратив тадбирлар ролини та³лил Килиб чи±иш зарур.
4.14.Нитрификация жараёнини пасайтирувчилар.
Маълум бир шароитда тупро±да фаол ривожланиб келаётган нитрификация жараёни пасайтириш, фойдасиз минераллаш жараёнини т°хтатишда катта а³амият касб этади. Тупро±га солинган нитрофикация ±илувчи микроорганизмларни фаолиятини б°²иш ор±али, азотни аммиак формада т°планишига олиб келади. Бундай шароитда нитритларни нитратларга оксидланиш жараёни пасаяди, нитритларнинг ювилиши ва уларнинг газсимон моддаларга айлантирувчи денитрификация жараёни пасаяди, тупро±ни нитрификациялаш ±обилиятига т°хтайди ёки жуда ³ам пасаяди. Нитрификация жараёнини пасайтирувчи бир неча препаратлар маълум б°либ шулардан бири, нитропирин-2-хлор-6-трихлорметил пиридин, бу препарат «N-Serve-24» номи билан маълум. Препаратни 240г/л ё²даги эритмасини аммиакли °²итлар билан (6 кг/га) тупро±га солинганда, интрификация жараёнида ±атнашувчи бактерияларнинг сони жуда ³ам камайиб кетгани тасди±ланган.
4.15.Тупро± микроб ценозларининг гербицидлар билан °заро таъсири.
Тупро±га солинган гербицидлар °зларининг асосий вазифаси б°лган бегона °тларни °±отиш билан бирга, тупро±да амалга ошиши лозим б°лган биокимёвий жараёнларга ³ам салбий таъсир к°рсатади. Тупро±да яшовчи микроорганизм фаолиятининг бузилиши (тупро±да органик ва ноорганик моддаларни, жумладан гербицид ва бош±а ядохимикатларни т°планиб ±олиши) тупро± унумдорлигининг пасайишига олиб келади. Бундай ³олларда, зудлик билан тупро±ни ³ар хил гербицидлардан тозалаш, ундаги (тупро±даги) микробиологик жараёнларни тиклаш лозим б°лади.
Гербицидлар (ТХА-Nа, дикотекс, прометрин, симазин ва ³.к.) билан тупро±ни ва унинг атрофидаги сув ³авзаларининг ифлослантирмаслик учун ±уйидаги тадбирлардан фойдаланишни тавсия ±иламиз: гербицидлардан фойдаланган тупро±нинг намлигини 60% атрофида (сув режимини бош±ариш й°ли билан) ушлаб туриш лозим, чунки шу шароитда микроорганизмлар томонидан гербицидларни парчаланиши тезлашади.
Текшириш учун саволлар.
1.Антибиотиклар нима?
43
2.Антибиотиклар ±айси гурухга мансуб?
3.µайси микропрепаратлар °симликни азот °злаштиришни
яхшилайди?
4.Азот ютувчи микроорганизмлар ±айси?
5.Нитраген нима?
6.Ер мал³ами нима?
7.Туганак бактериялар нимани °злаштиради?
8.Туганак бактерияли препарат ±андай олинади?

Download 248 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish