Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент давлат иқтисодиёт университети

М
УАЛЛИФЛАР
 

---

8 
1- 
МАВЗУ. 
 ПЕДАГОГИК ПСИХОЛОГИЯ ФАНИНИНГ ВАЗИФАЛАРИ ВА 
ТАДҚИҚОТ МЕТОДЛАРИ 
 
 
Режа: 
1.1. 
Педагогик психологиянинг предмети. 
1.2. 
Таълим-тарбиянинг психологик жиҳатлари ва Шарк мутафаккирларининг 
қарашлари.
1.3.Педагогик психология фанининг ривожланиш тарихи. 
1.4.Таълимдаги психологик тадкикотлар жараёнининг асосий босқичлари
. 
1.5.Педагогик психологиянинг умумий ва хусусий методлари.
1.1. Педагогик психологиянинг предмети 
М
амлакатимиздаги мавжуд барча ўқув юртлари таълим-тарбияни 
тўғри, илмий асосда ташкил этишлари учун бу жараённинг ўзига хос 
психологик қонуниятларини, унинг механизмларини, шунингдек, фаол, 
мустақил ҳамда ижодий тафаккур жараёнини замонавий билимлар асосида 
таркиб топтиришнинг самарали усулларини билиши лозим бўлади. 
Бу борада педагогик психология -ҳозирги замон психология фанининг 
ривожланган соҳаларидан бўлиб, бу ўринда муҳим ўрин эгаллайди, зеро у 
инсон руҳий оламининг табиати ва унинг қонуниятларини ўрганувчи соҳадир. 
Педагогик психология – психология илмининг тармоги сифатида, таълим 
ва тарбиянинг шахсга самарали таъсир этувчи омиллари, қонуниятлари ва 
механизмларини ўрганувчи фандир. 
Таълим-тарбия муассасаларидаги фаолият ва ҳатти-ҳаракатларининг 
психологик қонуниятларини ўрганувчи педагогик психология икки фанни, яъни 
психология ва педагогика фанларининг туташган жойидан ўрин эгаллагандир. 
Педагогик психологиянинг предмети ўқув муассасаларида билим, кўникма ва 
малакаларни эгаллаш қонуниятларини, бу жараёнларда содир бўладиган 
индивидуал тафовутларни, ўқувчиларда фаол, мустақил ва ижодий тафаккурни 
таркиб топтириш қонуниятларини тадқиқ этишдир. Шунингдек, педагогик 
психология - таълим-тарбиянинг таъсири окибатида ўқувчилар психикасида 
содир бўладиган ўзгаришларни, ўқув материалларининг ўқувчиларнинг ёш 
даврларига мос келишини, турли таълим методларининг психологик жиҳатдан 
самарадорлигини, дарсликларининг тартибига нисбатан бўлган психологик 
талаблар каби муаммоларни ҳам ўрганади. 
Ҳозирги даврда педагогик психологиянинг муҳим вазифаларидан бири - 
ўқув масканидаги таълим жараёнини янада такомиллаштиришнинг психологик 
асосларини ишлаб чиқишдан иборат бўлиб, бу хил янги таълим дастурига ўтиш 
муносабати билан боғлиқдир. Педагогик психология шу билан бирга ўқувчилар 
шахсининг таркиб топиш жараёнини турли тарбиявий тадбирларнинг 
ўқувчиларга кўрсатадиган таъсирини ўрганади ҳамда ўқувчиларнинг ўз-ўзини 
тарбиялашнинг психологик асосларини тадқиқ этади. 

---

9 
Шунингдек, «Педагогик психология» таълим ва тарбия жараёнининг 
ташкилотчиси бўлган - ўқитувчи шахсини, унинг педагогик фаолият 
хусусиятларини ҳам ўрганади. Бунда ўқитувчининг таълим–тарбия ишларидаги 
ютуқларни таъминловчи сифатларига ургу бериш билан бирга, унинг билим, 
кўникма, малака ва қобилиятларининг таркиб топиши ҳамда тараққиётининг 
психологик жараёнлари аниқланади. 
Педагогик психология фанини ўрганиш ҳам назарий, ҳам амалий 
аҳамиятга эга бўлиб, у бошқа фанлар сингари тараққиётнинг умумий 
тамойилларига: олий нерв фаолияти ва психофизиология қонунларига, бу 
соҳада тупланган илмий маълумотларга таяниб, инсон психикасининг кечиши, 
ривожланиши, ўзгариши юзасидан баҳс юритади.