Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта таълим вазирлиги тошкент Давлат Иқтисодиёт Университети

Холдинг ташкилотларини шакллантиришнинг шубҳасиз афзаллиги шундаки самарали кураш рақобатдош компаниялар билан. Бунга барча шўба корхоналар ва бош офиснинг мувофиқлаштирилган иши орқали эришилади. Кимга ижобий томонлари Ушбу турдаги фаолият қуйидагиларни ўз ичига олиши керак:

Холдинг ташкилотларини шакллантиришнинг шубҳасиз афзаллиги шундаки самарали кураш рақобатдош компаниялар билан. Бунга барча шўба корхоналар ва бош офиснинг мувофиқлаштирилган иши орқали эришилади. Кимга ижобий томонлари Ушбу турдаги фаолият қуйидагиларни ўз ичига олиши керак:

Афзалликлари ва камчиликлари

• ташкилотларнинг иқтисодий барқарорлиги;
• холдингларнинг юқори даражадаги ишбилармонлик обрўси;
• сольиқни режалаштириш механизмларининг самарадорлиги (ўз вақтида ёпилиши, давлат ғазнасига сезиларли трансфертлар ва бошқалар);
• бирлашиш имконияти ҳар хил турлари фаолият;
• компанияларни самарали бошқариш.

Холдингларнинг яққол афзалликларига қарамай, корхонанинг ушбу шакли маълум камчиликларга эга. Буларга қуйидагилар киради:

• ҳужжат айланишидаги камчиликлар;
• шўба корхоналарнинг ички рақобатининг йўқлиги;
• кўп сонли ташкилотларни бошқариш ва бошқаришнинг мураккаблиги.

Ҳозирги холдинг компанияларига мисоллар

• Бугунги кунда холдинг компаниялари Россияда кенг тарқалган. Улар бозорнинг кўплаб тармоқларини ривожлантиришга сезиларли таъсир кўрсатади. Таниқли ва нуфузли ташкилотлар орасида Лукойл, Магнит, Сургутнефтегаз, Вимпелcом, Руссиан Стандард, Аллианcе, Алмаз ва Х5 Ретаил Гроуп компанияларини алоҳида таъкидлаш керак. Медиа холдинглар ҳам жуда машҳур. Улар ифодалайди йирик уюшмалар катта миқдордаги оммавий ахборот воситаларига эга бўлганлар. Ушбу соҳанинг этакчиларидан бири СТС "Медиа" ва ВГТРК компаниялари.

Холдинглар тарихи ҳақида бир оз

• Холдинглар ўз ривожланишини капитализмнинг пайдо бўлиши билан олди. Ушбу ташкилот шакли 19-асрда пайдо бўлган. Биринчи марта холдинглар АҚШда пайдо бўлди. "Ҳолдинг" сўзи инглизча "тоҳолд" сўзидан ҳосил бўлиб, "ушлаб туриш" деган маънони англатади. Шунинг учун бундай компаниялар холдинг компаниялари деб ҳам аталган. Ўша пайтда монополияга қарши биринчи қонун мавжуд бўлиб, у монополия ташкилотларини тузиш ва тўсқинлик қилишни тақиқлайди эркин савдо Бозорда. Бузилган тақдирда, актда жарима ва 10 йилгача қамоқ жазоси каби жиддий жазолар белгиланган. Ушбу қонунни четлаб ўтиш учун холдинг тузилмаси қўлланилди, чунки бу ҳолда шўъба корхоналарнинг бош компаниядан расмий мустақиллиги сақланиб қолди. Шундай қилиб, ин кеч ХИХ асрда кўпчилик Америка трестлари холдинг компаниялари сифатида қайта ташкил этилган. Агар ҳозирги вақтга қайтадиган бўлсак, АҚШ ва Эвропадаги энг йирик корпоратсияцларнинг аксарияти холдинг тузилмасига эга эканлигини таъкидлаш мумкин.