Ўзбeкистoн рeспубликaси oлий вa ўртa мaxсус тaълим вaзирлиги aндижoн дaвлaт унивeрситети

III. Asosiy nazariy qism (ma’ruza mashg’ulotlari)


1-mavzu. Kirish, hayvonlar ekologiyasi fani va uning bo’limlari.
“Hayvonlar ekologiyasi” fanining predmeti va vazifalari. Uning o’rganadigan ob’ektlari va tadqiqot uslublari. “Hayvonlar ekologiyasi” ning biologik fanlar tizimida tutgan o’rni. “Hayvonlar ekologiyasi”ni fan sifatida shakllanishi va rivojlanish tarixi. “Hayvonlar ekologiyasi” fanining nazariy va amaliy axamiyati, asosiy muammolari.
2-mavzu. Muhit omillari va ularga hayvonlarning moslanish xususiyatlari. Muhit omillari (abiotik, biotik va antropik omillar). Muhit omillarini mavjudotlarga ta’sirining umumiy qonuniyatlari: Optimum qonuni, funksiyalarga omillarni bir xil ta’sir etmasligi, muhit omillari ta’siriga tur individlari javob reaksiyalarini o’zgaruvchanligi va xilma xilligi, muhitning xar bir turning ekologik spektrining o’ziga xosligi, omillarning o’zaro ta’siri va chegaralovchanlik xususiyati.
Ekologik klassifikatsiya asoslari.
Muhim abiotik omillar. Harorat, namlik va yorug’likning hayvonlar hayotidagi ahamiyati va ularning moslanish xususiyatlari.
Mavjudotlarning yashash muhitlari va ularga organizmlarning adaptatsiyalanish xususiyatlari.
Biotik munosabatlari, kommensalizm, mutualizm, konkurensiya, neytralizm.
3-mavzu. Biologik maromlar. Biologik maromlar, adaptiv-biologik, kunlik-sutkalik maromlar, suvning ko’tarilishi va pasayish maromi, oylik va yillik maromlar. Mavsumiy migratsiyalar va ularning kelib chiqish sabablari.
4-mavzu. Hayvonlarning hayotiy shakllari. Sovuqqonli hayvonlar va issiqqonli hayvonlar. Hayvonlarning harakatlanishga moslanish shakllari. Namlikka bo’lgan munosabati va ozuqa harakteri bo’yicha shakllari.
5-mavzu. Populyatsiyalar ekologiyasi. Hayvonlar populyasiyalarining o’ziga xos xususiyatlari va strukturasi. Hayvonlar populyasiyalari, ulardagi o’ziga xos xususiyatlar. Turning populyasion strukturasi. Populyasiya strukturasi, populyasiyaning jins tarkibi. Populyasiyaning yosh tarkibi, Populyasiyaning kenglikdagi – makondagi strukturasi. Populyasiyaning ekologik strukturasi. Yakka yashash. Oila bo’lib yashash. Koloniyalar, to’dalar – galalar, podalar.
Populyasiya sur’atlari, o’zgarishi va boshqarilishining umumiy qonuniyatlari. Biotik potensial. Populyasiyadagi tug’ilish, o’lim. Populyasiya zichliklarining o’zgarishida migratsiyalarning ahamiyati. Populyasiya zichliklarining boshqarilishida muvofiqlashtiruvchi va boshqaruvchi omillarning roli. Populyasiya sur’atlarining boshqarilishida muvofiqlashtiruvchi va boshqaruvchi omillarning roli. Populyasiya sur’atlarining boshqarilishidagi bosqichma – bosqich jarayonning mohiyati va tabiatidagi ahamiyati.