Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Пигментлар -кимёвий бирикмалар билан бўялган, сувда ва 
бириктирувчиларда, шунингдек, органик эритмаларда эримайдиган ҳамда 
кукун ҳолатида суюқ боғловчилар билан осонгина аралашиб ранг берувчи 
модда. Пигментлар органик ва минерал бўлади. Минерал пигментлар ўз 
навбатида табиий ҳамда сунъий хилларга бўлинади (8.2.-жадвал). 
Суний пигментларни ҳар ҳил рангдаги минерал тошларни қуйдириб 
олинади (қуйдирилган охра, умбра ва ҳ.к.). Органик пигментлар кам 
ишлатилади. Чунки, рангни ялтироқлиги йил сайин хиралашади. 
8.2.-жадвал. Пигментларнинг таснифи 

---

Пигментлар 
Минералли 
Органик 
Темир кукунлари 
Табиий 
Суний 
Оҳак 
Титанли белила 
Оч қизил 
пигмент 
Тилласимон бронза 
Бўр 
Рухли белила 
Сариқ пигмент 
Алюмин кукуни 
Каолин 
Қўрғошин белила 
Кўк пигмент 
Рух чанги 
Охра 
Қуруқ литопон 
Сунъий 
киновар (қизил) 
Мумиё 
Рух крони 
Темир суриги 
Бўёқчилик қуруми 
Графит 
Хром оксиди 
Марганец 
пероксиди 
Кўк рух 
Умбра 
Куйдирилган умбра 
Лазурь 
 
Маълумки пигментлар фақатгина бетон ёки қоришма таркибидаги 
цемент заррарчаларигина ранглайди. Шу сабабдан, пигментни майдалик 
даражаси (солиштирма юзаси, г/см
2
) цементникидан кичик бўлиши керак. 
Пигмент заррачасининг ўлчами 0,02-0,1 µ бўлган цементни ранги исталган 
кўринишда тўла сифатли бўлади. Цементни обдон рангга тўйинган холати 
темир оксидли пигментларни миқдори цемент оғирлигига кўра: қизил пигмент 
учун 4%, қора бўлса 5%, сариқ пигмент бўлса 7% қўшиш керак. 
Пигментларнинг сифати унинг беркитувчанлиги, пигментнинг ранглаш 
кучи тушунилади.
Пигментларнинг ёруғликка чидамлилиги деганда уларнинг табиий 
ёки сунъий ёруғлик таъсирида ўз рангини сақлаб қолиш хусусияти (яъни 
хираланиши ёки қуйиши) тушунилади. 
Стандартда пигментларнинг ранги ва тусини тегишли шкала ва 
эталонлар ранги ва туси билан таққослаб аниқлаш усули кўрсатилган.

---