Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

 
8.2 Қоришманинг асосий хоссалари 
Қоришманинг жойланувчанлик билан ёйилувчанлик каби хоссалари 
уни ишлатиш учун қулай бўлишлигини таъминлаши керак. Қоришмани 
қониқарли ёйилувчанликда тайёрлаш учун унга совун суви сульфит спирт 
бардаси ва ҳ.к. органик пластификаторлардан 0,1-0,3% миқдорда қўшиш 
керак.Пардозбоп сувоқ қурилиш қоришмалари мустаҳкамлиги бўйича 
қуйидаги маркаларга бўлинади: 4, 10, 25, 50, 75, 100, 150,200, 300. Кўп юк 
тушадтган конструкцияларда (устун, тўсинлар), маркаси 50 дан юқори бўлган 
қоришмалар ишлатилади. Биноларнинг ташқи деворларини теришда маркаси 
50 дан кам бўлган қоришмаларни ҳам ишлатса бўлади. 
Қоришмадан тайёрланган стандарт намунани қайта-қайта сувга тола 
шимдириш ва музлатиш усули билан синалади, унинг музлашга чидамлилик 
даражаси маркаси 10, 15, 25, 35, 50, 100,150, 200 ва 300 циклга тенг бўлиши 
керак. 
Муттасил намлик таъсирида ва зарарли муҳит бўлган жойларда 
мустаҳкамлиги 10-20 МПа бўлган гидравлик қоришмалар ишлатилади. 
Боғловчи сифатида портландцемент, тошқолли ёки пуццолан цементлар 
ишлатилади.
Ҳавойи оҳак қоришмалари асосан бинонинг намлик таъсиридан холи 
бўлган қисмларида ишлатилади. Унинг сиқилишдаги мустаҳкамлик чегараси 
0,4-1,0 МПа га тенг. 
Тўлдирғичларнинг йириклиги девор чокларининг қалинлигига қараб 
белгиланади. Умуман, қумнинг йириклиги чок қалинлигининг 1/4-1/5 
қисмидан ошмаслиги ёки унинг йириклиги кўпи билан 2,5 мм бўлиши керак. 
Юқори (100 дан катта) маркали қоришмалар учун қум таркибидаги зарарли 
аралашмалар 5% дан ошмаслиги керак. Стандартларига кўра маркаси 25 ва 50 
бўлган қоришма учун қум таркибида чанг ва лой заррачалари миқдори 10% 
гача рухсат этилган. 
 
8.3 Қурилиш қоришмаларининг хиллари 
Пардозбоп-сувоқ қоришмалар.Сувоқбоп қоришмалар ғишт, тош 
теришда ишлатиладиган қоришмага нисбатан мустаҳкамлиги кам бўлади (0,2-
1 МПа). Бундай қоришма учун асосий кўрсаткич унинг қулай 
жойланувчанлиги, майинлиги, юқори ёпишқоқлиги, асос билан мустаҳкам 

---

бирикиши ва қотиш жараёнида унинг сиртида дарз ва ёриқлар ҳосил 
бўлмаслиги ҳамда ранг берувчи пигментларнинг чидамлилигидир. 
Оддий сувоқ уч қатламдан иборат бўлади. Биринчи қатлам - қора сувоқ 
деб аталувчи юзани тайёрлаш қатлам бўлиб, унинг қалинлиги 5-8 мм га тенг. 
Бунда, қоришманинг ёйилувчанлиги ёки конуснинг чўкиш чуқурлиги 3-12 см 
бўлиши керак. Иккинчи қатлам - ҳам пигментсиз қалинлиги 5-12 мм, 
қоришманинг ёйилувчанлиги эса 7-8 см бўлади. Учинчи қатлам - пигмент 
қўшилган рангли пардозлаш ёки текислаш қатлами бўлиб, қалинлиги 1,5-2 мм. 
Бу қатлам учун қоришманинг ёйилувчанлиги 7-10 см бўлиши керак.