Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта маҳсус таълим вазирлиги

Жами: 48 соат 
2 семестр 
18 
“Нафас олувчи” деворбоп қурилиш ашёлари 
2 
19 
Хайкалтарошлик ашёлари 
2 
20 
Лой хайкалтарошлиги 
2 
21 
Ёғоч хайкалтарошлиги 
2 
22 
Ёруғлик қайтарувчи шиша шарчаларидан ишланган йўл 
белгилари 
2 
23 
Иссиқликни кам ўтказадиган кўп кавакли шиша 
2 
24 
Ҳар хил шаклда букилган ранг баранг манзарали ойналар 
2 
25 
Гипсни ҳоссаларини аниқлаш. Гипс тошининг сиқилишига 
ва эгилишга бўлган мустаҳкамлик чегарасини аниқлаш. 
Минерал боғловчи моддаларнинг турлари. 
4 
26 
Ўзбекистонда боғловчи моддалар ишлаб чиқариш. Оқ ва 
рангли портландцементлар 
2 
27 
Германиянинг КНАУФ компаниясини Ўзбекистондаги 
корхоналарида ишлаб чиқарилаётган пардозбоп гипсли 
махсулотлари. Нанотехтология ва боғловчи моддалар 
4 
28 
Намланмайдиган рангли сувоқнинг қуриши Қуруқ 
қурилиш аралашмалари Қурилиш қоришмалари ва фаол 
қўшилмалар
4 
29 
Полимерцемент бетон 
4 
30 
Бетон полимерлар 
4 
31 
Темирбетон 
4 
32 
Бетон хоссаларини яхшилайдиган қўшилмалар 
2 
33 
Пардозбоп асбестцемент тахта ва плита 
2 
34 
Қурилишда арматурани қабул қилиш ва синаш учун 
намуналар тайёрлаш 
2 
35 
Ўзбекистонда темир ишлаб чиқариш. 
2 
Жами: 48 соат 
 Умумий жами: 
96 соат 

---

6.ГЛОССАРИЙ 
Қурилиш ва архитектура ашёшунослигига доир қисқача изоҳли луғат 
Инглиз тилида 
Ўзбек тилида 
Атаманинг маъноси 
Additive 
қўшилма 
Қоришма ва ашёлар тайёрлашда 
уларнинг хусусиятини (хоссасини) 
яхшилаш учун қўшиладиган кимёвий 
модда 
Adhesion 
адгезия 
Ёпишқоқликни ифодаловчи кўрсатгич 
(адгезион мустаҳкамлик). 
Age of concrete 
бетон ёши 
Бетон қоришмани қотгандан кейин ўтган 
даври ёки ёши 
Air time 
ҳаволи ғоваклар 
Қурилиш ашёлари ичидаги бўшлиқлар, 
ғоваклар 
Аnalytical 
таҳлил 
Таҳлилий қилиб олинган маълумотлар 
Antiseptics 
антисептик 
Ёғочни кимёвий суюқликлар билан 
шимдириб чиришдан асраш. 
Bank 
бўр 
Чўкинди тоғ жинси 
Bas-relief 
барельеф 
Текис юзага бўрттириб ишланган сурат, 
нақш. 
Birch
қайин 
Баргли дарахт туридан ишланган ёғоч. 
Bitumen 
битум 
Нефтни қайта ишлаганда чиқадиган 
охирги сақичсимон қора рангли ашё. 
Bitumen floor-
mat 
битум тўшак 
Толали ашёни битум билан 
шимдирилгани. 
Brick perforated 
тешикли ғишт 
Бино ва иншоотлар ташқи деворига 
териладиган пардозбоп қоплама ғишт 
Building norms 
and rules 
қурилиш меъёрлари 
ва қоидалари 
Қурилиш ашёлари ишлаб чиқаришда ва 
ишлатишда амал қилинадиган қоидалар 
Building gypsum қурилиш гипси 
Қурилишда ишлатиладиган гипс 
Ceramics 
сопол буюмлар 
Лойни куйдириб ишланган буюмлар 
Clay brick 
ғишт лойи 
Ғишт ясаш учун мўнжалланган лой 
Concrete 
бетон 
Қум, шағал ёки чақилган тош, цементни 
сув билан қориштиб тайёрланган сунъий 
тош. 
Concrete easy 
енгил бетон 
Енгил, серғовак тўлдиргичли бетон 
Concrete heat 
resisting 
оловбардош 
Архитектура ашёларининг оловга 
чидамлилиги 
Concrete mixer 
бетонқоргич 
Автомашинага ёки қўзғалмас қилиб 
ўрнатилган ускуна. 
Concrete 
preliminary 
strained 
олдиндан 
таранглаштирилган 
бетон 
Олдиндан таранглашган, кучланишдан 
бетон қоришмасига жойланган асосий 
арматурани тортиб таранглашдан кейин 
ҳосил қилинган бетон 

---

Conglomerate 
конгломерат 
Ҳар хил тоғ жинсларни майдалаб, босим 
остида тош бўлган кўп жинсли табиий 
чўкинди тош. 
Corrosion 
занглаш 
Зарарли муҳит таъсирида қурилиш 
ашёларининг бузилиши, темирни 
занглаши. 
Creep 
силжувчанлик 
Деформациянинг узоқ муддатда 
ривожланиш кўрсаткичи 
Cycle 
цикл 
Технология жараёнини ёки услубни 
қайта-қайта қўлланилиши. 
Durability 
чидамлилик 
Ашёларнинг узоқ давр бузилмаслиги 
Dye 
ранг берувчи модда Ашёга ранг берувчи модда, бўёққа ранг 
берувчи пигмент 
Facing material 
қоплама ашё 
Архитектура иншоотлари фасадини 
қоплашда ишлатиладиган ашё 
Ferro-concrete 
темир-бетон 
Ичида арматура ёки симдан тўқилган 
тўри бўлган бетон 
Fibres 
тола 
Қурилиш ашёлари таркибидаги толалар 
Filler 
тўлдиргич 
Қоришмалар тайёрлашда ишлатиладиган 
модда 
First coat 
грунтовка 
Грунтлаш, бўёқни юза билан 
ёпишишини яхшилайдиган бирламчи оқ, 
рангсиз суюқ бўёқ. 
Foam concrete 
кўпикбетон 
Цементни сув билан қориштиришда 
кўпиртирувчи модда қўшиб қотириб 
ишланган жуда енгил бетон. 
Freezing 
музлаш 
Ашёларнинг совуқ ҳаво таъсирида 
музлаши 
Frost resistance 
музлашга чидамли 
Қурилиш ашёларини музлашга 
чидамлилиги 
Glass wool 
шиша тахта 
Эриган шиша жуда кичик тешиклардан 
босим билан чиқазилиб совитиб 
йиғилган пахта 
Glaze 
глазур 
Сир, сопол ва чинни идишларга 
суртиладиган бўёқ 
Glue joiner's 
ёғоч елими 
Дурадгорчиликда ишлатиладиган елим 
Glutinous paint 
елимли бўёқ 
Елим таркибли бўёқ 
Granite 
гранит 
Бирламчи тоғ жинси, ҳарсангтош 
Ground sandy 
қумтупроқ 
Қумлитупроқ, қумлоқ 
Gypsum concrete гипсли бетон 
Гипс асосида тайёрланган бетон 
Gypsum knitting 
substances 
гипс боғловчи 
моддалар 
Гипс асосида тайёрланган боғловчи 
моддалар 
Hardness 
қаттиқлик
Ашёларнинг қаттиқлиги, мустаҳкамлиги 

---

Harmful 
substances 
зарарли модда 
Қурилиш ашёлари хоссаларини 
ёмонлаштирувчи модда 
Heat 
conductivity 
иссиқлик 
ўтказувчанлик 
Ашёларнинг ўз қатламидан иссиқликни 
яхши ўтказиши 
Heat resisting 
brick 
Оловга чидамли 
ғишт 
Юқори ҳароратда мустаҳкамлиги 
камаймайдиган оловбардош ғишт 
Hydraulic 
knitting 
substances 
гидравлик боғловчи 
моддалар 
Сувда ва намликда қотадиган боғловчи 
моддалар 
Hydrothermal 
processing 
иссиқлик ишлов 
Бетон қоришмани нормал қотиришда сув 
буғи билан ишлов бериш 
Inflammability 
ёнувчанлик 
Қурилиш ашёларининг қандай ҳароратда 
ёнувчанлиги 
Isolation 
изоляция 
Конструкцияларни сув ва бошқа зарарли 
моддалардан 
сақлаш 
учун 
уларга 
қопланадиган, 
суркаладиган 
ёки 
ёпиштириладиган моддалар, ашёлар 
Larch 
Тилоғоч, игна баргли дарахт ёғочи 
Linoleum 
линолеум 
Полни қоплашда ишлатиладиган ўрама 
ашё 
Liquid glass 
суюқ шиша 
Ҳавоий боғловчи сифатида 
ишлатиладиган модда 
Loess 
лёсс 
Соз тупроқ 
Magnesite 
магнезит 
Ўтга чидамли тоғ жинси. Домна 
хумдонларининг ўтхона деворларини 
қуришда ишлатилади. 
Majolica 
Майолика 
Томонлари 20х20х8 мм га тенг 
прадозбоп қоплама. Рангдор сопол 
плитка 
Marble 
мармар 
Метаморф тоғ жинси 
Mark of concrete бетон маркаси 
Бетон намунасини сиқилишдаги 
мустаҳкамлик чегараси. 
Marl 
мергел 
Минерал 20-25% тупроқли чўкинди тоғ 
жинси 
Mastic 
мастика 
Бўтқа, елимлаб ёпиштириш учун 
ишлатилади
Mineral raw 
materials 
минерал ҳом ашё 
Қурилиш ашёлари ишлаб чиқаришда 
ишлатиладиган табиий ҳом ашё 
Mixer 
қоргич 
Бетон қоришмасини тайёрлайдиган 
ускуна. 
Mobility 
ҳаракатланувчанлик Қоришмаларнинг суюқлилиги, 
қўзғалувчанлиги
Oak parquet 
Эманли паркет 
Эман дарахтидан ишланган паркет 

---

Paint 
бўёқ 
Архитектура иншоотларини 
пардозлашда ишлатиладиган модда 
Pigment 
пигмент 
Табиий ва сунъий кукун, ранг берувчи 
Plasticity 
пластиклик 
Қоришмаларга ишлов беришни 
осонлаштиради 
Plinth 
часпак 
Пол билан девор оралиғидаги чокни 
беркитиб турадиган ёғоч ёки полимер 
рейка, энсиз тахта. 
Polishing 
жилолаш 
Ашёларга сайқал бериш, ялтиратиш 
Polyfoam 
кўпикпласт 
Серғовак полимер ашё иссиқлик, товуш, 
сув ва электр токини ўтказмайди. 
Иссиқлик ва товушни изоляциялашда 
ишлатилади. 
Potter's pipe 
сопол қувур 
Лойдан тайёрланиб, пиширилган қувур 
Property 
хосса, хусусият 
Ашёнинг ишлатилиш жойини 
белгиловчи омил 
Reinforced 
concrete  
арматураланган 
бетон 
Бетон қоришмани қолипга жойлашда 
арматура билан қотирилган. 
Road bitumens 
йўлбоп битумлар 
Йўл қурилишида, асфальтбетон 
тайёрлашда ишлатиладиган битум 
Roasting 
куйдириш, 
пишириш 
Юқори ҳароратда ишлов бериш, 
қиздириш 
Rock 
тоғ жинси 
Қурилишда ишлатиш учун кесиб, 
силлиқланган тош 
Roofing material Томбоп ашё 
Қатронни битумга шимдирилган томбоп 
ўрама ашё 
Rotting 
чириш 
Ашёнинг маълум муддатдан кейин 
емирилиши 
Sedimentary rock чўкинди тоғ жинси 
Кўп асрлар давомиди турли хил 
минералларнинг чўкишидан зичланиб 
ҳосил бўлган тош 
Shingle 
резги тахта 
Ёғочдан ишланган юпқа ва энсиз тахта 
Slag 
тошқол 
Темир рудасини эритганда суюқ 
минерал жинсни қотгани. 
Small rubble 
чақиқ тош 
Майда чақилган тош (щебень) 
Sound-proof 
material 
товуш 
изоляцияловчи ашё 
Товуш ўтказмайдиган ашё 
Stability 
турғунлик 
Ашё хоссаларини ўзгармаслиги 
Stone decorative 
манзарали тош 
Бино ва иншоотларни пардозлашда 
ишлатиладиган безакли тош 
Stone facing 
қоплама тош 
Юзани пардозлашда ишлатиладиган тош 
Stone flour 
тош кукуни, уни 
Тошни майдалаб олинган кукун 
тўлдиргич 

---

Surface-active 
substances 
Сирти фаол 
моддалар 
Қоришмалар тайёрлашда хоссаларини 
яхшилаш учун қўшиладиган модда 
Tar 
гудрон 
Нефт ёки ўсимлик ёғини қайта ишлаганда 
чиқадиган чиқинди 
Technology 
without waste 
қолдиқсиз 
технология 
Қурилиш ашёлари ишлаб чиқаришда 
қолдиқсиз, чиқитсиз технология 
The base 
пойдевор, асос 
Архитектура иншоотида дастлаб 
қуриладиган қисм 
The block large 
йирик деворбоп 
блок 
Оғирлиги 5 тоннадан ортиқ бўлиб, 
механизмлар ёрдамида бинонинг ертўла, 
цокол қисмларини қуришда ишлатилади. 
The block hollow ғовак блок 
Серковак енгил деворбоп блок 
The knitting 
боғловчи 
Қурилиш ашёларини бир-бирига 
боғлашда (ёпиштиришда) 
ишлатиладиган модда 
The sample 
намуна, нусҳа 
Қурилиш ашёларини хоссасини 
ўрганишда тайёрланадиган ашё 
The vibrator 
титратгич 
Бетон қоришмани қолипда зич 
жойланишини таъминлайдиган ускуна 
The water-
repellent 
сувни қайтарувчи 
Сув юқмайдиган, намланмайдиган 
The water-
soluble 
сувда эрувчан 
Сувда эриб, йўқ бўлиб кетадиган модда 
The Wood-
shaving 
пайраха 
Ёғоч рандалаганда чиқадиган чиқинди 
Thermal 
protection 
иссиқлик 
ўтказмаслик 
Ашёларнинг ўз қатламидан иссиқликни 
ёмон ўтказиши 
Tile 
кошин, сопол плита Девор ва полларни қоплашда 
ишлатиладиган пардозбоп сопол 
тахтача. 
Tin 
қалай 
Паст ҳароратда (200-250ºС) эрийдиган 
металл. 
To concrete 
бетонлаш 
Қоришмани қолипга солиб бетонлаш 
To extinguish 
kalk 
оҳакни сўндириш 
Оҳакни сувга солганда сўниши, кучини 
йўқотиши 
Varnish 
лок 
Ёғочларни чиришда сақлаш учун 
суртиладиган модда 
Wall-paper 
гулқоғоз 
Девор юзасини пардозлашда 
ишлатиладиган қоплама қоғоз. 
Waterproof  
намланмайдиган 
Сув ва намни ўзига шиммайдиган 
Whitewash 
белила 
Боғловчи алиф ва оқ пигментнинг 
қоришмаси. Белила, оқ бўёқ, сувда 
эримайдиган оқ бўёқ. 
Wood sawdust 
қипиқ 
Ёғоч кесилганда чиқадиган чиқинди 

---

---