Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махус таълим вазирлиги алишер навоий номидаги самарқанд давлат

 

---

87
§1.9. Шифрлаш алгоритмларининг мустаҳкамлиги 
Ҳар хил криптографик алгоритмлар ҳар хил мустаҳкамликга эга бўлишади. 
Мустаҳкамлик криптоаналитикнинг шифрни қандай қийинчилик билан очишига 
боғлик. Шифрни очиш учун кетадиган вақт ва унга кетадиган сарф-харажатлар катта
бўлиб ахборотни сир сақлаш муддатидан кўп бўлса бундай алгоритмларни 
мустаҳкам деб ҳисобласа бўлади. Шифрланган ахборотлар ва уларнинг 
мустаҳкамлигига боғлик қуйидаги қоида мовжуд:
 Сир сақланадиган маълумотнинг баҳоси криптоаналитиклар томонидан 
шифрни очишга сарфланадиган харажатдан кам бўлмоғи керак. 
Криптоаналитик ҳужумнинг мураккаблиги 
Криптоаналитик ҳужумнинг мураккаблигини уч катталик Билан характерлаш 
мумкин: 
 
Маълумотлар бўйича қийинлик. Муоффақиятли криптоаналитик ҳужум 
учун керакли маълумотларнинг етарлилиги. 
 
Ҳисоблашларнинг мураккаблиги. Муоффақиятли криптоаналитик ҳужум 
учун керакли вақтнинг етарлилиги. 
 
Хотиралар бўйича мураккаблик. Муоффақиятли криптоаналитик ҳужум 
учун керакли хотира майдонинг етарлилиги. 
Криптоаналитик ҳужумнинг қийинлигини экспонентал функция кўринишда 
тасвирлаш қабул қилинган. Масалан, ҳужумнинг қийинлик даражаси2
128
бўлсин. 
Демак, шифрни очиш учун 2
128
та прерация бажарилиши керак экан. 
§1.10. Шифрлашнинг алмаштириш ва ўрин алмаштириш алгоритмлари
 
Шифрлашнинг алмаштириш ва ўрин алмаштириш алгоритмлари кенг 
қўлланилади. Бунда элементлар бошқа элементлар билан алмаштирилади ёки 
элементлар ўз ўринларини алмаштириладилар. 
§1.11. Алмаштирувчи шифрлар 
Классик криптографияда алмаштирувчи шифрларнинг 4 хил кўриниши 
мовжуд: 
1. Оддий алмаштириш ёки бир алфавитли алмаштириш (monoalphabetic). 
Очиқ матннинг ҳар бир ҳарифи бирор символ билан алмаштирилади. 

---

88
2. Омофонли алмаштириш (homophonic). Бунда оддий алмаштиришдан 
фарқли равишда ҳар бир ҳарифлар бир неча символлар билан 
алмаштирилади.
3. Блокли алмаштириш (polyalphabetic). Очиқ матн блокларга 
айлантирилади ва ҳар бир блок алоҳида символлар билан 
алмаштирилади.
4. Кўп алфавитли алмаштириш (polygram). Бунда очиқ матннинг бирор 
символи бир неча символлар ичидан танлангани билан алмаштирилади. 
Танланиш очиқ матн символининг ўрни билан аниқланади.