Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус

48-rasm. Kemiruvchilar penoplastlarni intinsiv zararlashining bog’liqligi.

(1- kalamushlar. 2-sichqonlar va dala sichqonlar) ularning qalinligining koprinishi (po I.A. Yemelgpyanovoy, 1978)

Lakqoplamalarini sinash shuni koprsatdiki, ularning barqarorligi ikki xil faktor bilan aniqlanadi: ostiga solingan materialning barqarorligi va bopyaladigan sirtning opz yopishqoq qoplamasiga. Bardoshsiz solinmani (penoplast, yog’och va h) kemiruvchilar qoplama bilan qopshib zararlaydilar. Yopishqoq yomon boplgan taqdirda ular lak bopyoqli qoplamani zararlab, solinmalarni yalang’ochlab qopyadilar.

Materiallarning kemiruvchilar bilan zararlanish ehtimoli ular sirtining xususiyati (silliq yoki g’adir-budir), qattiqligi va strukturasi (zich, g’ovak, qayishqoq va h.) ga bog’liq. Qafasning in va oziqa oralig’ini ajratib turadigan oyna topsiq bekitilganda kemiruvchilar penoplastlarni osongina zararladilar, chunki materialning g’ovak sirti kemirish kurak tishlar uchun tayanch hisoblanadi. Opsha penoplast epoksid bilan bopyalganda, uning sirti silliq boplgani tufayli kemiruvchilar uni kemira olmaydilar, chunki kurak tishlar silliq sirtga sirg’anadi. (49 rasm). Bunday plastinkaga 5 mm tuynuk ochilgandan keyingina u zararlangan. H. Xuk va Ya. La Breyn (1959) polivinxlorid plenkasini sinaganlarida xuddi shunday natijaga erishdilar, yahni kalamushlar plenkaga tadqiqotchilar diametri 2 mm tuynuk ochmaganlariga qadar uni zararlay olmaydilar. Materialda tirqish boprtiq, teshik boplganda unga zarar yetqaziladi.