Ўзбекистон республикаси олий ва ўрта махсус таoлим вазирлиги Фарғона давлат университети Гуманитар факультети

11. 1. Иқтисодий фаол аҳоли
5	11. 1. 1. Жами иш билан таминланганлар шу жумладан:
6	а) расмий секторда улардан:
7	Саноатда
8	Қишлоқ ва ўрмон хўжалигида (деҳқон хўжаликларисиз)
9	Қурилишда
10	Транспорт ва алоқада
11	Савдо, умумий овқатланишда
12	Моддий-техника таминоти ва сотишда, тайёрловда
13	Уй-жой коммунал хўжалиги ва аҳолига хизмат кўрсатишнинг ноишлаб чиқариш турларида
14	Соғлиқни сақлаш, жисмоний тарбий ва спорт, ижтимоний таминотда
15	Маориф. фан ва илмий хизматлар кўрсатиш, маданият ва санатда
16	Молия, кредитлаш ва суғурта соҳасида
17	Давлат ва хўжалик бошқаруви органларида
18	Моддий ишлаб чиқариш ва ноишлаб чиқариш соҳасининг бошқа тармоқларида
19	Деҳқон хўжаликларида
20	Юридик шахс ташкил этмасдан рўйхатга олинган тадбиркорлик фаолиятида
21	Иш билан таминланган аҳолининг бошқа тоифалари (дин хизматчилари, ҳарбий хизматчилар)
22	б) норасмий секторда улардан:
23	Вақтинчалик бир марталик ишларни бажарувчилар
24	Рўйхатдан ўтмасдан ишлаётган хусусий тадбиркорлар
25	Тадбсркорларга кўмаклашувчилар
26	11. 1. 2. Ишга жойлаштиришга мухтож иш билан таминланмаган шахслар улардан:
27	Расмий рўйхатга олинган ишсизлар
28	Меҳнат органларида иш қидраётган сифатида рўйхатга олинганлар
29	Ишсизлар сифатида рўйхатга олинмасдан мустақил равишда иш қидираётганлар
30	Иқтисодаий фаол бўлмаган аҳоли Шу жумладан:
31	Ишлаб чиқришдан ажралган ҳаолда талим олаётган шахслар
32	Ёши бўйияа имтмёзли шартларда пенсия олаётган шахслар, ногиронлар
33	Кўп болали оналар, боласи 3 ёшга тўлгунга қадар парвариш қилиб ишламаётган аёллар
34	Ихтиёрий равишда ишламаётганлар ва ишлашни хохламайдиган бошқа шахслар, шужумладан уй бекалари

Меҳнат ресурсларидан фойдаланишнинг минтақавий хусусиятлари

Меҳнат ресрусларидан фойдаланиш ва уни тақсимлашда халқ хўжалиги тармоқлари жойлашувини ҳисобга олмасдан, шунингдек минтақавий хусусиятларини ҳам инобатга олиш мақсадга мувофиқдир. Равшанки, Фарғона вилояти республикамиздаги аҳоли зич жойлашган ва меҳнат ресурслари даражаси анча юқори бўлган минтақалар қаторига киради. Бундан ташқари вилоят ўзининг нафақат саноат корхоналари, шунингдек қишлоқ хўжалигининг сертармоқлиги ва хизмат кўрсатиш тармоқларининг ўзига хослиги билан ажралиб туради.

Фарғона вилояти бўйича 2005-2006 йиллар иқтисодий ва социал ривожланиши ҳолати таҳлили шуни кўрсатмоқдаки, меҳнат ресурсларидан фойдаланиш даражасини янада юқорига кўтариш зарур. Бу эса аҳолининг иш билан бандлик даражасини ва меҳнат унумдорлигини оширишга имкон яратади.
Энди Фарғона вилоятининг 2005-2006 йиллардаги социал соҳанинг иқтисодий-ижтимоий ривожланишидаги ўрнини ва даражасини кўриб, таҳлил этиб чиқайлик. Дастлабки Маълумотлар қуйидаги жадвалда келтирилган.
Жадвал Маълумотларидан кўриниб турибдики, кейинги икки йил ичида вилоятда аҳолининг ўртача ўсиши 40 минг киши атрофида бўлмоқда. Аҳолининг ўсиши эса ўз навбатида меҳнат ресурслари миқдори ва банд аҳоли сони миқдорини ҳам ўсишига ижобий таoсир кўрсатади. Вилоятда бандлик даражаси 2006 йилда олдинги йилга нисбатан 3,1 фоиз ўсган бўлса, иқтисодиёт тармоқлари бўйича эса бу кўрсаткич 2,9 фоизни ташкил этади.
Меҳнат ресурсларининг моддий ишлаб чиқариш тармоқларида фойдаланиш ҳолати қуйидагичадир. Саноат тармоғида иш билан бандлик даражаси 7 фоизга ўсган бўлса, транспорт ва алоқа тармоқларида бу кўрсаткич 11,3 фоизни ташкил этади. Моддий ишлаб чиқаришнинг бошқа тармоқларида бандлик даражаси 36,1 фоизгача кўтарилган. Қишлоқ ва ўрмон хўжалигида эса бундай ҳолатни кўриш анча қийин. Ушбу соҳада иш билан бандлик даражаси жорий 2006 йилда ўтган йилга нисбатан 8,6 фоизга камайган. Бизнингча бу кўрсаткични қуйидагича изоҳлаш мумкин. Биртомондан қишлоқ хўжалигида банд бўлганлар сони гарчи 32 минг кишига камайган бўлса ҳам ялпи қишлоқ хўжалик маҳсулотларини етиштириш ўтган йилнинг даражасидан деярли ўзгармаган. Шу билан бирга жон бошига ишлаб чиқарилган қишлоқ хўжалик маҳсулотлари салмоғи унча юқори эмас. Иккинчи томондан, бу жараёнларни изоҳлашда қишлоқ хўжалик тармоғида ҳам инновацияни жорий этиш ва унинг самарадорлигин ошириш зарурияти келиб чиқмоқда. Шубҳасиз янги техника ва технологиялар ва инвестицияларни киритиш минтақа қишлоқ хўжалигини ривожланишига ва жон бошига етиштирилаётган маҳсулот ҳажмини кўпайишига имкон яратади.
Хулоса қилиб айтганимизда меҳнат ресурсларидан фойдаланиш ҳам мамлакат, ҳам минтақа ижтимоий иқтисодий салоҳиятини кўтаришда муҳим бир восита эканлигини унутмаслик керак.