234
adabiyotlaridan farq qilishadi. Buguni kunda gumanitar
sohalarning eng asosiy
masalalari
bo‘lib, zamonaviy ilmiy-texnik va madaniyatlar orasidagi
bog‘lanishlarini ta‘minlashdir. Bu masalani taqbiq etishda gumanitarchilar tabiiy
tillardan foydalanishdilar, tbiiy fanladan shunisi bilan farq qilinadi, ular
o‘zlarining masalalarini yechishda suniy tillardan foydalanishadilar: matematika
tili, dasturlahs tillari, informatsion tillar. Lekin ushbu barcha tillar,
tabiiy tilni
ham qo‘shganda, - umuman olganda ular belgilar tizimidan iboratdir, umumiy
qonuniyatlari bo‘lib semiotika hisoblanadi. Belgilar tizimining umumiy
qoidalarini o‘rganish orqali va umumiy jarayonlar bo‘yicha olganda, gumanitar
soha talabalari informatika va matematika donyosiga osongina kirishdilar.
Tajribalar shuni ko‘rsatadilarki, gumanitar soha talabalari dunyoni tabiiy ilmiy
kartinkasi juda tushunarli bo‘ladi, agar ular belgilar tizimidagi qonuniyatlarni
a‘loqalarini tushuna olsalar: «tabiiy til»- «informatsion til» -«matematika tili» -
«kompyuter tili».
Hozirgi paytda informatika xuddi kompleks fan kabi qaralib, fanlar aro ilm
hisoblanadilar.
Uning
kompleksliligi
o‘yektlarni
o‘rganishlardagi
informasiyalarga
qarab aniqlanadilar, ular o‘z navbatida «hamma harsa mavjud,
materiya va energiya esa bu yerda yo‘q», va «suniy, biologik, texnikaviy,
ijtimoiy va iqtisodiyotlardagi barcha ma‘lumotlarni yagona qonunlar bilan qayta
ishlashdir» (akademik A.P. Yershob). Bugun informatika so‘zsiz shunday faktku,
ya‘ni informatika ham tabiiy ham ijtimoiy aspektlarni o‘zida mujassamlashtirgan
bo‘lib, xuddi fundamental va prikladnoy xususiyatlarga egadir. Bulardan kelib
chiqqan holda o‘qitish texnologiyalari fanlararo bog‘lanishlarni inobatga olishi
kerakdir.
Davlat ta‘lim standartlariga asosan informatika va matematika kurslari tabiiy
fanlar barcha bloklari uchun mo‘ljallangan, lekin har xil nomlangan bo‘lib
hajmlari va tuzilishlari bo‘yicha farq qiladi: « Informatika », « Informatika va
matematika», «Informatika va dasturlash», «Informatika va informasion tizimlar»
va boshqalar. Bu tuzilishlar to‘plami har xil talablarni
talab qiladilar fanning
bilimini tuzilishi va grafikli o‘qitishlari bo‘yicha. Lekin analizlar shuni
ko‘rsatadiki Standartlarda ko‘rsatilgan kurslar barcha mutaxassisliklar uchun bir
xil umumiylikni ko‘rsatadi, bu esa invariant qism hisoblanadi, va u o‘z navbatida
universitetlarda yagona iyerarxik tizimni tashkil etib o‘zaro bog‘langan
modullarni to‘plamini tashkil etadi:
Modullar bazasi – informatikaning invariant qismi;
Aloqalar moduli – semiotika asosi;
Maxsus modullar:
o
Dasturlash asoslari,
o
Matematika asoslari,
o
Informatsion tizimlar asosi,
o
Informatsion texnologiyalar asosi,
o
Informatika tarixi
Kuzatilayotgan modullar (maxsus kurslar tanlangan mutaxasisliklar
yo‘nalishlari bo‘yicha, o‘qilayotgan kurslarda: kompyuter grafikasi, informasion
menejment,
psixologiyada
informasion
texnologiyalar,
sosiologiyadagi
informatsion texnologiyalar va boshqalar).
235
Tizimning har bir moduli o‘quvchilarning ongida o‘quv faninng tuzilishi
bo‘yicha tushunchalarni shakllantirishi lozim,
uning tushunarliligi va
mohiyatliligi moduli bo‘yicha, ushbu modul bo‘yicha bilimlar va amaliy
mashg‘ulotlatni bilish, hamda fanlararo bog‘lovchi modullarni. Hat bir modulni
turlarini amalga oshirish uchun, jumladan: ma‘ruza kursi, lug‘atlar,
ma‘limotnomalar (kurs dasturi, amaliyot, talaba daftari, Internet saytlari
manzillari) [2].
Taklif etilayotgan bilim olishni tasavvur qilish tizimi, zamonaviy informatsion
tizimlar
orqali
muvoffoqiyatli
amalga
oshirilishi
mumkin,
Internet
texnologiyasini
inobatga olgan holda, masofaviy o‘qitish jarayonini ta‘minlagan
hollarda. Bunda interaktiv o‘qitish quyidagi tizimlar yordamida ta‘minlanishi
mumkin: bilimni nazorat qilish tizimi va kompyuter videokoferensiya a‘loqasi
orqali.
Bilimni nazorat qilish ichki tizimi asosiy vazifalardan birini bajaradi –
quyidagi masalalarni o‘qitish jarayoni orqali yechish yo‘li bilan: individual
o‘qitish grafigini yaratish, uchbu grafikni talabalar tomonidan bajarilishini
monitoringi, o‘qituvchi tomonidan individual topshiriqlarni berishi, talabalarni
avtomatlashtirilgan testlash, test natijalari bo‘yicha teskari a‘loqani ta‘minlash,
yakuniy
baholashni hisoblash, reytinglarni tuzish, o‘qituvchiga sifatli test
natijalarini statistik ma‘lumotlarini chiqarib berishlar. Sanab o‘tilgan masalalarni
yechish uchun ichki nazorat tizimi quyidagilarga ega bo‘lishi lozim: har bir
o‘quv-metodik modul bo‘yicha ishchi rejalar; har bir fan moduli bo‘yicha test
tizimi; o‘quv jarayoni bo‘yicha joriy va yakuniy nazoratlarning yagona tizimi.
Kompyuterli «video - koferens- a‘loqasi» tizimi audio va video ma‘lumotlarni
almashinuvini ta‘minlashni amalga oshiradi, klaviaturadan ma‘lumotlarni kiritish
orqali muloqotni amalga oshirish, birgalikda foydalanadigan amaliy dasturlardan
foydalanishni amalga oshirish, ko‘p tomnli konferensiyalarni o‘tkazsih,
auditoriyaning virtual doskasidan foydalanish.
Masofaviy o‘qitish shroitidagi ta‘lim jarayonini asosini talabalarni maqsadli
va nazorat qilinuvchi intensiv
mustaqil ishlari tashkil etadi, o‘zlariga qulay
joylarda o‘qishlari mumkin, individual jadval bo‘yicha, o‘quv – metodik
materiallaga ega bolgan holda va o‘qituvchi bilan interaktiv muloqatga ega
bo‘lishi imkoniyatlaridir.
Do'stlaringiz bilan baham: 
